گزینه‌های درمانی مختلفی جهت صاف و مرتب کردن دنـدان‌های کـج وجود دارند. برای نمونه اینـویزیلاین یا بریـس‌های لینگوال (پشت دندانی) جهت صاف کردن دندان‌های کج به صورت نامحسوس استفاده می‌شوند. الاینر اینمان به منظور رفع سریع کجی دندان‌ها و ارتودنسی ثابت نیز جهت رفع کجی شدید دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش‌های سریع‌تر و ساده‌تری نیز برای صاف کردن دندان وجود دارند.از روش لمینت دندان می‌توان به منظور بهبود ظاهر نامناسب دندان‌ها استفاده کرد. در این مقاله روش انجام لمینت، مقایسه بین هزینه روش‌های مختلف درمانی و تأثیر این روش‌ها شرح داده شده است.
فهرست
مرتب و صاف کردن دندان با ارتودنسی
بسیاری از افراد از نامرتب بودن دندان‌ها و یا وجود فاصله بین دندان‌های خود ناراضی هستند. بسیاری دیگر نیز در اثر عدم قرار گرفتن دندان‌های بالا و پایین به شکل صحیح، در زمان صحبت کردن یا غذا خوردن دچار مشکل می‌شوند. این مشکلات به دلایل مختلفی مانند فشار زبان به دندان‌ها، مکیدن انگشت شست، وارد شدن ضربه به فک و عوامل دیگر ایجاد می‌شوند.
مشکل نامرتب بودن دندان‌ها بوسیله ارتودنسی قابل رفع است. از بریس برای رفع هرگونه ناهنجاری یا نقص مرتبط با دهان و دندان و افزایش زیبایی ظاهری دهان و بهبود عملکرد جویدن استفاده می‌شود. بریس ثابت و یا متحرک باعث حرکت دندان به موقعیت مناسب شده و در رشد استخوان و دندان اثر می‌گذارد.
- بریس‌های ثابت بیش از سایر بریس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. بریس با استفاده از براکت و سیم‌های فلزی که براکت‌ها را به هم متصل می‌کنند، بر دندان‌ها فشار وارد کرده و سبب بهبود راستاهای دندان‌ها می‌شود.
- بریس‌های متحرک در کودکان و به منظور تأثیر بر رشد استخوان‌ها و فعالیت عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- بریس‌های شفاف جهت رفع مشکلات مرتبط با راستای دندان‌ها به کار برده می‌شوند. این بریس‌ها فقط در مواردی که دندان‌ها به مقدار جزئی کج و نامرتب باشند (و نه در موارد شدید) استفاده می‌شوند.
مزایای ارتودنسی
ارتودنسی به منظور رفع مشکلات مرتبط با زیبایی ظاهری صورت و همچنین بهبود نحوه قرار گرفتن دندان‌ها بر روی یکدیگر بهترین گزینه درمانی محسوب می‌شود. در صورتی که وضعیت قرار گرفتن دندان‌ها به گونه‌ای باشد که به لمینت سرامیکی (پرسلن) آسیب برساند، ارتودنسی به رفع این مشکل کمک می‌کند.
با بررسی وضعیت دندان‌ها می‌توان به وجود مشکلات فوق پی برد. در صورتی که دندان‌ها دچار ساییدگی یا لب‌پریدگی شده‌اند و یا ترک در آن‌ها وجود داشته باشد، شخص کاندیدای مناسبی برای استفاده از لمینت پرسلن نمی‌باشد. البته در برخی از مواقع نیز درمان اختلال مفصل گیجگاهی فکی می‌تواند سودمند باشد.
مراحل مختلف درمان ارتودنسی
معمولاً تکمیل درمان ارتودنسی به شش تا سی ماه زمان نیاز دارد. این روش درمانی به میزان زیادی به طبقه‌بندی مال اکلوژن (عدم قرارگیری دندان‌های بالا و پایین به شکل صحیح)، نوع ابزار ارتودنسی مورد نیاز و پیگیری بیمار بستگی دارد.
در این قسمت سه مرحله مختلف درمان ارتودنسی شرح داده می‌شوند:
مرحله 1- برنامه‌ریزی
تشخیص دقیق مشکل دندانی به متخصص ارتودنسی در تنظیم راستای دندان‌ها به موثرترین و مناسب‌ترین شیوه ممکن کمک می‌کند. امکان دارد چند جلسه اول مراجعه بیمار به موارد زیر اختصاص داده شود:
- ارزیابی پزشکی و دندانی – معمولاً مشکلات دندانی و عارضه‌های جسمانی با یکدیگر مرتبط هستند. مشکلات مربوط به دهان و دندان می‌توانند منجر به بروز بیماری‌های دیگر شوند. هدف از این ارزیابی، اطمینان از تحت کنترل بودن مشکلات دندانی و جسمانی پیش از آغاز درمان می‌باشد.
- قالبگیری از دندان‌های بیمار – در این مرحله بیمار دندان‌های خود را درتری (tray) قالبگیری قرار می‌دهد. در این تری، ماده ژلاتینی وجود دارد که به دور دندان‌ها محکم می‌شود. سپس‌تری از دندان‌های جدا شده و برای قالبگیری و ایجاد مدل از دندان‌های بیمار از آن استفاده می‌شود. این مدل به متخصص ارتودنسی در ارزیابی موقعیت هر دندان و ارتباط آن با دندان‌های دیگر کمک می‌کند.
- تصویربرداری با اشعه ایکس پانورامیک – تصویربرداری با اشعه ایکس روش بسیار مناسبی برای بررسی مشکلات دندانی و یا آسیب‌دیدگی‌های مفصل فک محسوب می‌شود. متخصص ارتودنسی از این روش جهت بررسی موقعیت دقیق هر دندان و ریشه‌های آن‌ها استفاده می‌کند.
- تصاویر ایجاد شده توسط کامپیوتر – این تصاویر در طرح‌ریزی برنامه درمانی و بررسی میزان تأثیر درمان بر شکل ظاهری صورت و تقارن و تناسب فک به متخصص ارتودنسی کمک می‌کند.
- عکس‌برداری – بسیاری از متخصصین ارتودنسی تمایل دارند که از صورت و دندان‌ها در زمان‌های مختلف جهت ارزیابی روند پیشروی درمان و تأثیر درمان بر فرم ظاهری صورت بیمار عکس تهیه کنند.
مرحله 2- فاز فعال ارتودنسی
تمامی روش‌ها و ابزار فوق جهت تشخیص و طرح‌ریزی برنامه درمانی برای بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرند. سپس متخصص ارتودنسی از ابزار مخصوص ارتودنسی جهت حرکت دادن دندان‌ها در راستای صحیح استفاده می‌کند. امکان دارد ابزار ارتودنسی ثابت و یا متحرک باشند. در بیشتر موارد از بریس‌های ثابت استفاده می‌شود. بریس‌های لینگوال نیز ثابت می‌باشند ولی در قسمت داخلی دندان‌ها قرار می‌گیرند و کمتر قابل مشاهده می‌باشند.
ابزار متحرک ارتودنسی جایگزینی برای بریس‌های ثابت محسوب می‌شوند. نمونه ابزار متحرک ارتودنسی شامل اینویزیلاین، هدگیر (سربند) و فیس ماسک می‌باشند. این ابزار بایستی برای مدت زمان چند ساعت در هر روز جهت تسریع روند درمان مورد استفاده قرار گیرند.
صرف نظر از نوع ابزار ارتودنسی، متخصص به طور مداوم این ابزار را تنظیم می‌کند تا از فشار کافی وارد بر دندان‌ها اطمینان حاصل کند. مراجعه به متخصص ارتودنسی در فواصل منظم الزامی است. هر گونه شکستن یا آسیب دیدن ابزار ارتودنسی بایستی به متخصص اطلاع داده شود.
مرحله 3 – فاز نگهداری و تثبیت
پس از تنظیم راستای دندان‌ها، بریس ثابت و متحرک خارج شده و استفاده از آن‌ها متوقف می‌شود. در این قسمت دشوارترین بخش درمان ارتودنسی به پایان می‌رسد. سپس متخصص ارتودنسی یک ریتینر مخصوص بیمار را می‌سازد. ریتینر باعث می‌شود که دندان‌ها به وضعیت قبلی خود باز نگردند. ریتینر بایستی برای مدت زمان خاص در طول روز و در یک دوره زمانی تعیین شده استفاده شود. در طول فاز نگهداری، استخوان فک در اطراف دندان‌هایی که هم‌راستا شده‌اند، بازسازی می‌شود. در نتیجه وضعیت دندان‌ها در راستای مناسب تثبیت می‌شود.
معایب ارتودنسی
بزرگ‌ترین ایراد استفاده از روش ارتودنسی، طولانی بودن روند درمان و همچنین مدت زمان مورد نیاز جهت اقدامات مراقبتی به منظور تثبیت نتایج درمان می‌باشد. پس از استفاده از بریس معمولاً بایستی از ریتینر جهت جلوگیری از حرکت دندان‌ها به وضعیت قبلی‌شان استفاده کرد. بیمار عموماً باید ریتینر را به طور مداوم برای مدت چندین ماه پس از خارج کردن بریس (و شب‌ها برای مدت چندین سال) استفاده کند.
صاف و مرتب کردن دندان‌های کج با استفاده از لمینت
ونیر یا لمینت از مواد مختلفی مانند پرسلن بادوام و رزین کامپوزیت ساخته می‌شود. در بیشتر مواقع ونیر باعث صاف و مرتب شدن دندان نمی‌شود و باعث می‌شود که دندان‌ها از دید مشاهده‌کننده، صاف به نظر بیایند.
صاف کردن دندان با لمینت معمولاً زمانی انجام می‌شود که تنها چند دندان کج شده باشند. روش ساده جهت برطرف کردن این مشکل استفاده از لمینت می‌باشد. این روش سبب دستیابی فوری به نتیجه دلخواه می‌شود. همچنین صاف کردن دندان‌هایی که در قسمت جلوی فک به میزان بیشتری کج هستند نیز با لمینت نیز امکان‌پذیر است. البته استفاده از این روش دارای مزایا و معایب به شرح زیر می‌باشد:
مزایای صاف کردن دندان با لمینت
- نتیجه سریع درمان
- امکان تغییر رنگ دندان‌ها
- امکان تغییر فرم ظاهری دندان‌ها
نحوه اصلاح طرح لبخند
نظارت کامل و همه‌جانبه بر بیمار در طول روند درمان جهت دستیابی به نتیجه مورد نظر از اهمیت به سزایی برخوردار است.
روند اصلاح طرح لبخند معمولاً شامل مراحل زیر می‌باشد:
- جلسه مشاوره جهت بررسی شرایط، تقاضا و انتظارات بیمار از روند درمان
- ارزیابی وضعیت دندان‌ها جهت اطمینان از سلامت کامل دندان‌ها و لثه‌ها به منظور آغاز روند درمان و دستیابی به نتیجه بلندمدت و رضایت‌بخش
- طرح‌ریزی برنامه مقدماتی درمان. در این مرحله گزینه‌های مختلف جهت کسب نتیجه دلخواه بررسی می‌شوند. به غیر برنامه درمانی، هزینه درمان نیز ارزیابی می‌شود.
- استفاده از آزمایش‌های تشخیصی مانند اسکن، تصویربرداری با اشعه ایکس و تهیه مدل‌های از دندان‌های بیمار
- طرح‌ریزی برنامه جامع درمانی. با استفاده از مدل دندان بیمار، دندان‌پزشک وضعیت فعلی دندان‌ها و بهترین روش ایجاد نتیجه مورد نظر بیمار را ارزیابی می‌کند.
- لبخند آزمایشی- در برخی از موارد استفاده از طرح لبخند آزمایشی یا ارزیابی نمونه کارهای لمینت به اشخاص در تصمیم‌گیری در ارتباط با بهبود و اصلاح طرح لبخند کمک می‌کند. این روش همیشه امکان‌پذیر نمی‌باشد و معمولاً فقط زمانی انجام می‌شود که از روکش ونیر استفاده شده باشد.
- مدل تکمیل شده دندان. امکان دارد اشخاص دارای طرح لبخند آزمایشی نباشند ولی می‌توانند مدل تکمیل شده دندان‌های خود را مشاهده کنند. در صورتی که شخص از اینویزیلاین استفاده کند، مدل دندان از طریق نرم‌افزار Clincheck قابل مشاهده و بررسی است.
- آماده‌سازی دندان – امکان دارد دندان‌ها به آماده‌سازی توسط دندان‌پزشک نیاز داشته باشند. ممکن است در این مرحله از لمینت یا روکش موقتی استفاده شود.
- ساخت لمینت یا روکش دندان
- قرار دادن روکش لمینت در محل مورد نظر
- بازبینی و ارزیابی روند درمان
معایب لمینت
- امکان دارد جهت استفاده از لمینت جدید به برداشتن ساختار سالم دندان نیاز باشد.
- در برخی از مواقع به علت وجود لمینت بر روی سطح دندان، امکان دارد ضخامت دندان زیاد شود.
- ممکن است در اثر تحلیل لثه، به جایگزینی لمینت در آینده نیاز باشد.
- امکان دارد لمینت در معرض شکستن قرار داشته باشد.
صاف کردن و رفع کجی دندان‌ها: مقایسه لمینت با ارتودنسی
| لمینت | ارتودنسی | |
| 2 جلسه درمانی | 1 تا 3 سال استفاده از بریس و سپس استفاده از فاز نگهداری و تثبیت | دوره درمان |
| مؤثر در رفع شکستگی و تغییر رنگ دندان، بهبود ظاهر دندان‌های نامنظم، رفع فاصله بین دندان‌ها | مؤثر در بهبود راستای دندان‌ها، رفع آندربایت و اُوربایت و دیگر ناهنجاری‌های ساختاری | میزان تأثیر |
| 5 تا 10 سال | دائمی (در صورت استفاده از ریتینر طبق دستور متخصص ارتودنسی) | ماندگاری نتیجه درمان |
انتخاب هر یک از این روش‌های درمانی بایستی طبق نیازهای بیمار انجام شود. چنانچه بیمار نیاز به صاف کردن دندان‌های نامرتب خود داشته باشد و ظاهر دندان‌های شخص نامناسب باشد، بایستی از درمان ارتودنسی استفاده شود.
جهت دستیابی به نتیجه رضایت‌بخش، درمان ارتودنسی بایستی در سنین پایین آغاز شود. پس از تکمیل درمان، جهت تثبیت نتیجه درمان باید از ریتینر استفاده شود. ولی چنانچه هدف بیمار تنها بهبود ظاهری دندان‌ها می‌باشد، استفاده از لمینت گزینه مناسبی محسوب می‌شود. این روش سبب کسب نتیجه دلخواه در مدت زمان کوتاه شده و به همین دلیل بزرگسالان بیشتر تمایل به استفاده از این روش دارند.
ارتودنسی جهت رفع کجی دندان‌ها به کار برده می‌شود و در این روش دستیابی به نتیجه رضایت‌بخش به زمان نیاز دارد. از لمینت زمانی استفاده می‌شود که بر روی دندان‌ها لک وجود دارد و رنگ دندان‌ها تغییر کرده باشد و یا شکستگی و لب‌پریدگی دندان وجود داشته باشد. همچنین کسب نتیجه دلخواه با استفاده از لمینت در زمان کوتاهی امکان‌پذیر است.
در صورت وجود تردید در انتخاب بهترین گزینه درمانی، دندان‌پزشک می‌تواند در تعیین روش درمانی مناسب به بیمار کمک کند. دندان‌پزشک برنامه درمانی را بر اساس نیازهای بیمار طرح‌ریزی کرده و به بیمار در جهت بهبود ظاهری و حفظ سلامت دندان‌ها کمک می‌کند.
