ترمیم اصطلاحی است که در دندانپزشکی از آن برای توصیف بازسازی ساختار دندان از دست رفته یا آسیب‌دیده استفاده میشود. ترمیم‌ها در دو دستة مستقیم یا غیرمستقیم طبقه‌بندی می‌شوند. ترمیم‌های مستقیم ترمیم‌هایی هستند که در داخل دهان انجام می‌شوند (پر کردن دندان) از طرفی دیگر ترمیم‌های غیرمستقیم در خارج از دهان انجام می‌گیرند و سپس به روش جداگانه بر روی دندان یا ساختار دندان حامی قرار می‌گیرد (مثلا روکش کردن و یا تاج‌گذاری دندان). آنچه برای بیمار مناسب است بستگی به مسئله‌ای و یا مشکلی دارد که وی با آن روبرو است اما با این حال ترجیحات شخصی نیز ممکن است در تصمیم‌گیری فرد نقش داشته باشد.
از دست دادن دندان صرفا از نظر زیبایی یک مشکل نیست بلکه می‌تواند عواقب جدی برای سلامت دهان و دندان و حتی سلامت کلی شما به همراه داشته باشد. از دست رفتن دندانها می‌تواند غذا خوردن و صحبت کردن را برای فرد دشوار کند و همچنین باعث تضعیف شدن عضلات صورت شده و گونه‌های فرد به سمت داخل کشیده میشود. علاوه بر این، از دست دادن دندانها می‌تواند منجر به ضعیف شدن فک نیز گردد. اگر چنانچه دندانهایتان از بین رفته‌‌اند حتما سعی کنید که به پزشک مراجعه کرده و در مورد گزینه‌های درمانی پیش‌رو با وی صحبت کنید. پزشکان درکلینیک دندانپزشکی تهران بهترین ترمیم دندان را به بیماران ارائه می‌دهند. در کلینیک دندانپزشکی تهران با استفاده از اشعه ایکس پانوراما میتوان در یک تصویر واحد از دندانها، فک و ساختارهای عمومی‌صورت عکسبرداری کرد. از این اشعه‌های ایکس برای تشخیص مشکلات دندانی و برنامه‌ریزی برای درمان آنها، مانند انواع ترمیم دندان از قبیل ایمپلنت دندان استفاده میشود.
برخی افراد در مورد ایمنی استفاده از اشعه ایکس نگران هستند اما واقعیت این است که اگر به درستی و با رعایت اقدامات احتیاطی صحیح انجام شود بسیار ایمن هستند.
انواع روشهای ترمیم دندان
ترمیم مستقیم دندان
در ترمیم مستقیم دندان، کلیه کارها در داخل دهان انجام و تکمیل میشود. این روش که معمولاً از آن به عنوان پر کردن دندان یاد میشود، شامل قرار دادن یک ماده نرم و انعطاف‌پذیر در یک حفره آماده و تمیز شده است. سپس این ماده سفت و سخت میشود تا ساختار ( و البته گاهی اوقات ظاهر) دندان آسیب‌دیده ترمیم شود.
پر کردن یکی از روشهای محافظهکارانه ترمیم دندان است که غالبا کمترین تهاجمی را دارد. معمولاً برای این کار از سه ماده استفاده میشود:
- آمالگام نقره ترکیبی است که از ۵۰ درصد جیوه و ۵۰ درصد نقره، قلع ، روی و مس تشکیل شده است. از مزایای آمالگام نقره‌ای میتوان به هزینه کم، نصب آسان و استحکام و دوام فوق العادة آن اشاره کرد. از معایب آن هم میتوان گفت که از نظر زیبایی چندان خوشایند نیست و مستعد انبساط و انقباض است. منبسط و یا منقبض شدن این ماده ممکن است باعث شکسته شدن دندان و یا گیر کردن مواد غذایی و باکتری‌ها در آن و متعاقبا پوسیدگی دندان شود. همچنین استفاده از جیوه در این ماده اختلاف نظرهایی به همراه دارد.
- پر کننده‌های کامپوزیتی از جنس رزین‌های مصنوعی و بسیار محبوب هستند زیرا امکان تطابق پیدا کردن با سایه دندان را بخوبی دارند. با این حال، این نوع از ماده به مراتب گران‌تر از آمالگام نقره‌ای بوده و از دوام کمتری برخوردار هستند. از همین رو هر ۵ سال یک بار باید تعویض شوند.
- گلاس آینومر: از نوع پر کننده‌ها از مخلوط کردن پودر گلاس سیلیکات و پلی آکریلیک اسید برای شکل‌گیری یک مادة سخت، کرم رنگ ساخته می‌شوند. این نوع پر کننده‌ها نسبتاً ضعیف بوده و عمدتاً روی دندانهای کودک و سطوح دندانهای تازه سر درآورده استفاده می‌شوند. از جمله مزایای آن میتوان به قیمت متوسط، عدم تغییر شکل و یا انقباض اشاره کرد. همچنین گلاس آینومر حاوی ترکیبات آزاد کننده فلوراید هستند که می‌توانند از پوسیدگی دندان جلوگیری کنند.
شکل دیگری از ترمیم مستقیم دندان شامل باندینگ مستقیم دندان است. باندینگ به روشی اطلاق میشود که در آن از یک ماده پیوند دهنده مانند بتونه برای ترمیم ترک‌ها، تغییر شکل مجدد دندانها و یا کاهش شکاف بین دندانها استفاده میشود. ماده باندینگ به گونه‌ای طراحی و رنگ‌بندی میشود تا بیشترین زیبایی را برای دندان به همراه داشته باشد و سپس با دستگاه لایت کیور در داخل دهان خشک میشود.
عصب کشی
عصب کشی (جراحی عصب دندان): احتمالا یکی از ترسناک‌ترین روشهای ترمیم دندان است. در عصب کشی دندان به منظور از بین بردن هرگونه پوسیدگی موجود در داخل ریشه دندان، داخل دندان یک حفره ایجاد میشود. این روش درمانی زمانی استفاده میشود که پوسیدگی دندان بیش از حد است و دیگر امکان پر کردن آن وجود نداشته باشد. همچنین حفظ دندان طبیعی خود انسان بسیار حائز اهمیت است لذا برای حفظ آن عصب کشی انجام میشود. درست است که ایمپلنت دندان گزینة بسیار خوبی است اما هیچ چیز جای دندان واقعی و طبیعی خود انسان را نمی‌گیرد. لازم به ذکر است که امروزه به لطف وجود مواد بی‌حس کننده دیگر لازم نیست که از عصب کشی دندان بترسید. در واقع، با استفاده از مواد بی‌حس کننده فرد هیچ تفاوتی بین پر کردن و عصب کشی دندان احساس نمی‌کند.
ترمیم غیر مستقیم دندان
در ترمیم غیر مستقیم دندان، ترمیم دندان در خارج از دهان صورت می‌گیرد. نمونه‌های ترمیم غیرمستقیم دندان شامل روکش کردن، تاج‌گذاری دندان، بریج، ایمپلنت، اینلی و آنلی دندان می‌باشد. در حالی که از نظر برخی از مردم دندانهای مصنوعی نیز شکلی از ترمیم غیر مستقیم دندان محسوب می‌شوند اما معمولا ترمیم غیرمستقیم دندان به شکل ثابت و دائمی یا نیمه دائمی اطلاق میشود و شامل دندانهای مصنوعی که قابل جابجایی هستند نمی‌شود.
از آنجا که این روش‌ها نیازمند کار بیشتر (مانند تصحیح دندان، آماده‌سازی دندان، ساخت و روکش موقت، بریج یا تاج دندان) می‌باشد لذا هزینة آنها بالا است. از جمله مزایای ترمیم غیرمستقیم دندان میتوان به افزایش زیبایی ظاهری دندانها اشاره کرد. همچنین در صورتی که آسیب‌دیدگی دندان شدید یا زیاد باشد راه حلی پایدارتر و بادوام‌تر ارائه می‌دهند. رایج‌ترین گزینه‌های ترمیم دندان به روش غیرمستقیم عبارتند از:
تاج دندان
دندان تاج پوششی به شکل دندان است که یا روی دندان آسیب دیده قرار می‌گیرد و یا به اباتمنت یا پایه ایمپلنت متصل میشود. موارد استفاده از تاج دندان عبارتست از:
- ترمیم دندانهای شکسته یا آسیب‌دیده
- تقویت دندانهای ضعیف شده
- در مواردی که امکان پر کردن دندان وجود نداشته باشد.
- برای زیبایی
- تقویت مهر و موم دندان بعد از عصب کشی
تاج دندان را میتوان از انواع مختلفی از مواد از جمله پرسلن و آلیاژهای مختلف فلز تهیه کرد. هزینه تاج دندان به مواد سازندة آن بستگی دارد.
بریج دندان
آیا تا حالا شده یکی و یا چند تا دندانتان از دست بروند؟ در چنین مواردی ممکن است که پزشک به شما توصیه کند که از بریج یا پل دندان استفاده کنید. پل دندانی، پروتزی است که شکاف بین دو دندان را “پل” می‌کند. پل‌های دندانی انواع مختلفی دارند. رایج‌ترین نوع بریج دندانی، پل ثابت است که متشکل از یک تاج در یک و یا دو طرف پونتیک (دندان مصنوعی) است. تاج روی دندانهای کناری جا می‌گیرد و جای آن مطمئن است. یکی از مشکلات و عوارض جانبی این نوع پل این است که برای قرار گرفتن تاج باید دندانهای مجاور با وجود سالم بودن تراشیده شوند.
ایمپلنت
ایمپلنت دندان جایگزینی برای دندانهای از دست رفته هستند. ایمپلنت‌های دندانی انواع مختلفی دارند که شامل ایمپلنت‌های استاندارد و ایمپلنت‌های All-on-4 میشود.
ایمپلنت‌های All-on-4 برای جایگزینی کل قوس دهان و یا کل دندانهای فرد نسبت به ایمپلنت جداگانه برای تک تک دندانها بسیار مقرون به صرفه‌تر هستند. در این نوع ایمپلنت‌ها “تمام” دندانها را میتوان روی “4 پایه” ایمپلینت دندانی سوار کرد و از حفظ قوس دهان اطمینان حاصل کرد. اگرچه ایمپلنت‌های دندان بهترین روش برای جایگزینی دندانهای از دست رفته هستند اما هزینة آنها بسیار گران است. به همین دلیل شاید بهتر باشد به دنبال راه‌هایی برای ارزانتر از کاشت ایمپلنت دندان بگردید. اگر در چنین فکری هستید بهتر است تا آخر این مقاله را بخوانید و با دیگر راه‌های ترمیم دندان آشنا شوید که ارزانتر از ایمپلنت هستند.
گاهی ممکن است که دندانپزشک به شما توصیه کند که دندانهایتان را ایمپلنت کنید اما شما استخوان کافی در فک فوقانی خود برای پشتیبانی از کاشت دندان را نداشته باشید. در این مواقع، دندانپزشک به شما پیشنهاد می‌کند که از لیفت سینوس استفاده کنید. لیفت سینوس یک عمل جراحی است که استخوان را به فک فوقانی پیوند می‌زند. غشای سینوسی باید کمی فک بالا را به سمت بالا بکشد و فضای لازم برای اضافه کردن استخوان فراهم کند.
دندان مصنوعی
دندان مصنوعی نوعی پروتز دندان است که برای استفادة افرادی طراحی شده است که حداقل یکی و یا احتمالا همه دندانهای آنها را از دست رفته باشد. دندان مصنوعی به افرادی که دندانهای خود را از دست داده‌اند، کمک می‌کند تا توانایی خوردن و صحبت کردن را به شکلی بسیار نزدیک به دندانهای طبیعی به دست آورند. همچنین میتوان از دندانهای مصنوعی برای محافظت از دندانهای باقی مانده در برابر استفاده بیش از حد و یا وارد آمدن فشار زیاد به آنها به هنگام جویدن کند و از افتادگی صورت به سمت داخل (تو رفتگی) ممانعت به عمل می‌آورد.
انواع مختلف دندان مصنوعی عبارتند از: دندانهای مصنوعی
- کامل و جزئی
- ثابت یا متحرک
- پشتیبانی ایمپلنت
- ساخته شده از موادی مانند اکریلیک، فلز و مواد انعطاف‌پذیر
اگرچه دندانهای مصنوعی در مقایسه با ایمپلنت دندان گزینة خوبی برای دندانهای از دست رفته نیستند اما با این وجود می‌توانند به افزایش کیفیت زندگی بسیاری از افراد بدون دندان کمک کنند.
یکی دیگر از گزینه‌هایی که میتوانید از آن استفاده کنید پلاک اسنپ در دندان مصنوعی است. این پلاک‌ها بر روی دندان مصنوعی قرار می‌گیرند و با حداقل مقدار ایمپلنت دندان در فک بالا یا پایین نصب می‌شوند. این پلاک‌ها باید شب‌ها به هنگام خواب برداشته و تمیز شوند. البته این نوع از دندانهای مصنوعی در مقایسه با دندانهای مصنوعی معمولی اندکی قوی‌تر هستند و حتی ممکن است برای سلامتی کلی دهان شما نیز بهتر باشند. از طرف دیگر، اگر چنانچه تنها چند دندان و یا یکی از دندانهایتان از بین رفته باشد در این صورت پزشک استفاده از دندانهای مصنوعی جزئی را به شما توصیه می‌کند. دندانهای مصنوعی جزئی شامل انواع مختلفی از دندانهای مصنوعی از قبیل دندانهای مصنوعی انعطاف‌پذیر و دندانهای مصنوعی فلیپر می‌باشد. دندانهای مصنوعی انعطاف‌پذیر به مراتب راحت‌تر از دندانهای مصنوعی معمولی هستند و از جنس مواد زیست سازگار ساخته می‌شوند. دندانهای مصنوعی فلیپر جزء پروتزهای جزئی و متحرک هستند که معمولاً تا زمانی که فرد ایمپلنت دندان می‌کند از آنها به عنوان جایگزینی برای دندانهای از دست رفته استفاده میشود.
یکی از مشکلاتی که افراد باید بعد از کشیدن دندان‌هایشان با آن کنار بیایند این است که تا زمانی که لثه آنها بهبود می‌یابد و امکان نصب دندانهای مصنوعی فراهم میشود باید بدون دندان این طرف و آن طرف بروند. اگر این موضوع برای شما مشکل است میتوانید از دندانپزشک خود بخواهید تا دندانهای مصنوعی فوری به شما بدهد. این دندانهای مصنوعی موقتی هستند که میتوانید بلافاصله پس از کشیدن دندانها و آماده شدن لثه برای دندانهای مصنوعی اصلی از آنها استفاده کنید.
به مرور زمان شکل دهان انسان تغییر پیدا می‌کند و این تغییرات زمانی اوج می‌گیرد که دندانهای فرد بریزد و از بین برود. این بدان معناست که شاید لازم باشد که پس از گذشت چند سال از استفاده از دندان مصنوعی دوباره به دندانپزشک مراجعه کنید تا مجدداً وضعیت آنها اصلاح شود و سازگاری بهتری با لثة شما داشته باشد. همچنین اگر بر اثر استفاده زیاد از دندان مصنوعی لثه‌هایتان زخمی شدند شاید لازم است که دندانهایتان دوباره تنظیم شوند. در چنین مواقعی باید تا زمانی که لثه شما بهبودی می‌یابد از دندانهای مصنوعی نرم استفاده کنید.
اینلی و آنلی دندان
اینلی نوعی پرکردگی دندان محسوب می‌شوند با این تفاوت که در ساخت آنها بجای استفاده از مواد نرم و منعطف در آنها از مواد سخت مانند کامپوزیت‌های پرسلین، طلا و یا رزین استفاده میشود. سپس اینلی ساخته شده که از ظاهر دندان طبیعی تقلید می‌کند در جای خود سفت میشود. اینلی‌ها نسبت به پر کردن دندان کمتر در معرض کوچک شدن هستند و معمولاً زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که پوسیدگی یا شکستگی دندان زیاد باشد.
آنلی شکلی مشمول‌تر از اینلی است. آنلی به جای ترمیم یک ناحیه شکسته و یا پوسیده شده دندان هر تکه از دندان شکسته شده را ترمیم می‌کند. آنلی دندان با تاج دندان تفاوت دارد زیرا در آنلی تنها بخشی از دندان ترمیم میشود و کاری با کل دندان ندارد.
سؤالات متداول در خصوص ترمیم دندان
سوالات رایج ترمیم دندان:
چه تفاوتی بین ترمیم و زیباسازی دندان وجود دارد؟
سوال بسیار خوبیست زیرا ترمیم دندان و زیباسازی آن اغلب با هم همپوشانی دارند. با این وجود، میتوان گفت که ترمیم دندان روشی است که دغدغه اصلی آن حفظ سلامت و عملکرد دهان است اما تمرکز اصلی زیباسازی دندان بر روی بهبود ظاهر و لبخند فرد است.
آیا روکش کردن دندان جزء روشهای ترمیمی محسوب میشود؟
روکش کردن دندان هم یک روش ترمیمی و هم زیباسازی دندان تلقی میشود زیرا نه تنها باعث بهبود ظاهر دندان می‌شوند بلکه به کاهش حساسیت دندان، حفظ سلامت لثه نیز کمک می‌کنند و از دندانهای سالم در برابر آسیب‌دیدگی محافظت می‌کنند.
دندانپزشکی محافظهکارانه چیست؟
دندانپزشکی محافظهکارانه بخشی از دندانپزشکی ترمیمیاست که در آن سعی میشود به هنگام ترمیم دندان کمترین قسمت از دندان سالم حذف شود. به عنوان مثال به هنگام پر کردن دندانهای سالم به منظور روکش کردن و یا قرار دادن تاج بر روی آن سعی میشود که کمترین آسیب به دندان وارد شود.
