جراحی لثه گاهی اوقات برای درمان بیماری‌ها و عارضه‌های خاص لثه، مانند ژنژیویت و پریودنتیت ضرورت می‌یابد.
دندانپزشک دستورات دقیقی را پس از هر گونه عمل دندانپزشکی به بیمار اعلام می‌کند تا دوران بهبود با رعایت مراقبت‌های لازم به بهترین روش ممکن طی شود. چگونگی دوران نقاهت بعد از عمل به گستردگی عمل انجام شده بستگی دارد.
بیماران معمولاً تا چند روز بعد از جراحی لثه باید داروی مسکن مصرف کنند. دندانپزشک موثرترین داروها را برای بیمار تجویز می‌کند.
کاربردهای جراحی لثه
عمل لثه با هدف درمان بیماری لثه و آسیب‌های ناشی از آن انجام می‌شود. از کاربردهای جراحی لثه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رشد مجدد بافت‌ها و استخوان‌های آسیب دیده
- پیشگیری از آسیب دیدن و از دست دادن دندان
- کاهش فاصله‌های لثوی بین دندان‌ها که اصطلاحاً مثلث سیاه گفته می‌شود.
- شکل دادن به استخوان فک به منظور کاهش خطر رشد باکتری‌ها در شکاف‌های استخوانی
- از بین بردن باکتری و عفونت
جراحی لثه می‌تواند عارضه‌های بسیاری مانند ژنژیویت (التهاب لثه) را درمان کند؛ در واقع درمان بعضی بیماری‌های لثه مانند التهاب لثه و بافت‌های اطراف آن مستلزم انجام جراحی است. ژنژیویت نوع خفیفی از بیماری لثه است که باعث خونریزی دادن، متورم شدن و قرمز شدن لثه‌ها می‌شود. ژنژیویت عموماً پی‌آمد کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان و ایجاد پلاک و جرم است. درمان تخصصی می‌تواند این عارضه را معکوس کند.
پریودنتیت نوع شدیدتری از بیماری لثه است و در واقع ژنژیویت پیشرفته و تشدید شده است. پریودنتیت باعث بروز واکنشی التهابی می‌شود که استخوان و بافت‌ها را تخریب می‌کند.
لثه‌ها در زمان رخ دادن فرآیند التهابی از دندان‌ها جدا می‌شوند، در نتیجه فضاهایی موسوم به پاکت ایجاد می‌شود. پاکت‌ها به محل تجمع باکتری‌ها تبدیل می‌شوند و در نتیجه عفونت ایجاد می‌شود. در نهایت دندان از دست می‌رود و استخوان آسیب می‌بیند.
انواع عمل جراحی لثه
دندانپزشک روش مناسب جراحی لثه را با توجه به نوع و شدت بیماری لثه انتخاب می‌کند. جراح دندانپزشک گاهی جرم‌گیری عمیق (اسکیلینگ) را قبل از جراحی برای زدودن جرم و باکتری از روی لثه‌ها و دندان‌ها انجام می‌دهد.
روت پلنینگ یا تسطیح سطح ریشه درمان دیگری است که به منظور صاف کردن سطوح ریشه‌های دندان انجام می‌شود، به این ترتیب مکان‌های کمتری برای جمع شدن باکتری‌ها و تشکیل پلاک وجود خواهد داشت. همچنین جرم جمع شده روی ریشه دندان در این عمل پاک می‌شود.
جرم‌گیری عمقی و تسطیح سطح ریشه معمولاً هم‌زمان انجام می‌شوند.
جراحی فلپ لثه
جراحی فلپ به بیمارانی توصیه می‌شود که با مشکل جمع شدن جرم در پاکت‌های عمقی مواجه هستند. جراح دندانپزشک لثه‌ها را از روی دندان‌ها کنار می‌زند و جرم جمع شده در پاکت‌ها را تمیز می‌کند.
لثه‌ها پس از جرم‌گیری و پاکسازی دوباره در محل مناسب دور دندان‌ها بخیه زده می‌شود. گاهی اوقات لازم است که استخوان نیز در طول عمل لثه تراش داده شود.
پیوند استخوان
اگر استخوان دور ریشه دندان آسیب دیده و تخریب شده باشد، جراحی پیوند استخوان ضرورت می‌یابد. جراح استخوان جدید را جایگزین استخوان آسیب دیده می‌کند. استخوان لازم برای پیوند می‌تواند استخوان خود بیمار، استخوان مصنوعی یا استخوان اهدایی فرد دیگری باشد.
هدف از پیوند استخوان این است که دندان محکم در جای خود باقی بماند و دوباره رشد کند.
بازسازی هدایت شده بافت
جراح قطعه کوچکی از ماده‌ای تور مانند را بین بافت لثه و استخوان بیمار قرار می‌دهد. این ماده اجازه نمی‌دهد که لثه داخل فضاهای خالی مربوط به استخوان رشد کند، در نتیجه استخوان و بافت پیوندی دوباره در محل مناسب رشد می‌کند.
پیوند بافت
تحلیل رفتن لثه و پایین آمدن خط لثه پی‌آمد از بین رفتن بافت لثه است. در این حالت برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی بیشتر لازم است که جراحی پیوند بافت نرم انجام شود.
جراح دندانپزشک بافت لازم برای پیوند را از بخش دیگری از بدن می‌گیرد و آن را به ناحیه تحلیل رفتن لثه پیوند می‌زند. بافت پیوندی غالباً از سقف دهان گرفته می‌شود.
پیوند بافت خطر آسیب‌دیدگی را در آینده کاهش می‌دهد و ریشه‌های نمایان و بدون محافظ دندان‌ها را می‌پوشاند.
روش‌های دیگر
جراحی لثه به روش‌های زیر نیز انجام می‌شود:
- جراحی با لیزر: هرچند در حال حاضر شواهدی وجود ندارد که سودمندی و کارآمدی لیزردرمانی را در درمان بیماری‌های لثه تایید کند، اما برخی دندانپزشکان از لیزر برای کوچک کردن پاکت‌ها و بازیابی بافت پیوندی آسیب دیده استفاده می‌کنند.
- پروتئین‌های تحریک کننده بافت: ژل حاوی پروتئین برای تحریک رشد بافت و استخوان به کار برده می‌شود.
آمادگی قبل از جراحی لثه
دندانپزشک معاینه دقیقی را قبل از جراحی لثه انجام می‌دهد تا مطمئن شود که مانع و خطری برای انجام عمل لثه وجود ندارد.
دندانپزشکان معمولاً اقدامات زیر را در معاینه قبل از جراحی لثه انجام می‌دهند:
- بررسی پرونده پزشکی بیمار و معاینه کامل بیمار
- بررسی وضعیت دندان‌ها، دهان و فک و ارزیابی سلامت و استحکام دندان‌ها
- بررسی وجود نشانه‌های عفونت، آبسه یا ضایعات دیگری که می‌تواند دوران بهبود بعد از جراحی را پیچیده‌تر کند.
- توضیح دادن مزایا و خطرات احتمالی عمل لثه و اجازه گرفتن از بیمار برای انجام جراحی
مراقبت بعد از جراحی لثه
احتمالاً تا به حال داستان‌های وحشتاکی درباره دردناک بودن جراحی پیوند لثه شنیده‌اید، اما نباید اجازه بدهید که این داستان‌های بی‌پایه و اساس مانع انجام درمان‌های لازم شود. درست است که برخی بیماران نسبت به جراحی حساس‌تر از بقیه هستند، اما روش‌های متعددی برای کاهش درد و کمک به بهبود بدن وجود دارد. انتظار می‌رود که بیماران ظرف فقط دو هفته به طور کامل بهبود یابند. ده توصیه زیر را رعایت کنید تا دوران نقاهت بعد از جراحی لثه را بدون هیچ مشکلی پشت سر بگذارید.
مصرف آنتی بیوتیک
احتمالاً دندانپزشک برای جلوگیری از عفونت آنتی بیوتیک برایتان تجویز خواهد کرد. دارو را طبق دستور دندانپزشک معالجتان مصرف کنید تا دچار عفونت بعد از جراحی لثه نشوید.
استنت کامی
اگر بافت لازم برای پیوند از سقف دهان گرفته شده باشد، باید شرایط مناسبی را برای التیام زخم سقف دهان فراهم کنید. اگر دندانپزشک قبلاً استنت در اختیارتان قرار نداده است، از ایشان درباره مناسب بودن استفاده از استنت سوال کنید. استنت از سقف دهان در زمان التیام زخم محافظت می‌کند، خطر خونریزی را به حداقل می‌رساند و ناحیه زخم را تا زمان کشیدن بخیه‌ها تمیز نگه می‌دارد.
همچنین استنت از گیر کردن غذا لای زخم جلوگیری می‌کند و به این ترتیب به کاهش درد و تسریع فرآیند التیام کمک می‌کند.
استفاده از کیسه یخ
کیسه یخ پس از عمل لثه دوست خوب شما است. ناحیه جراحی پس از جراحی لثه ورم می‌کند و کبود می‌شود. یخ درمانی برای رفع این عوارض موثر است؛ بنابراین از کیسه یخ برای تسکین ناراحتی و از بین بردن ورم کمک بگیرید.
برای این که کیسه یخ بیشترین فایده را داشته باشد، گذاشتن کیسه یخ را به محض خروج از کلینیک دندانپزشکی شروع کنید و کیسه یخ را هر بیست دقیقه یک بار روی صورتتان بگذارید.
وقتی بدن فرآیند التیام را شروع کند، محل پیوند لثه بیشتر از قبل ورم خواهد کرد، بنابراین استفاده از کیسه یخ را به هیچ وجه فراموش نکنید.
داروهای مسکن
اگر از ابتدا از کیسه یخ استفاده کرده باشید، احتمالاً دردتان به راحتی قابل مدیریت خواهد بود. بااین حال اگر دردتان شدید بود، می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه کمک بگیرید.
بسیاری از بیماران دردی را که در سقف دهان احساس می‌کنند، مانند درد سوختگی شدید با غذا توصیف می‌کنند. قاعدتاً برای تسکین چنین درد خفیفی به مسکن‌های قوی‌تر نیاز نخواهید داشت، اما اگر نگران تحمل درد بعد جراحی هستید، حتماً در این باره با دندانپزشک معالجتان مشورت کنید.
ممنوعیت غذاهای بسیار سرد و داغ
تا یک روز پس از جراحی لثه از مصرف نوشیدنی‌های بسیار سرد و داغ خودداری کنید، چون غذاهای سرد یا داغ محل زخم را تحریک می‌کنند و باعث بیشتر شدن ورم می‌شوند. در عوض برای این که ناراحتیتان به حداقل برسد، غذاها و نوشیدنی‌های ولرم میل کنید. شاید غذاهای ولرم چندان لذیذ نباشند و سرحالتان نیاورند، اما دهانتان در چنین وضعیتی بابت این احتیاط از شما ممنون خواهد شد.
پس از جراحی لثه رژیم غذایی مایع داشته باشید
اگر در دوران کودکی ارتودنسی کرده باشید، احتمالاً یادتان می‌آید که اولین روزهای بعد از سیم‌کشی دندان یا تنظیم کردن بریس چقدر درد داشتید.
متاسفانه بعد از جراحی پیوند لثه یک بار دیگر باید فداکاری کنید و مانند دوران ارتودنسی غذایی نخورید که دندان‌هایتان را اذیت کند. سوپ و عصاره غذاهای مناسبی برای بعد از جراحی لثه هستند؛ اگر بتوانید نوشیدنی را با نی بخورید که دیگر عالی می‌شود.
غذاهای نرم میل کنید
وقتی زخمتان بهتر شد، می‌توانید غذاهای نرم‌تر و پوره میل کنید. غذاهایی مانند پوره سیب زمینی، موز، فرنی جو دوسر، آووکادو و تخم مرغ غذاهای نرم و خوبی برای بعد عمل لثه هستند که ناحیه جراحی را تحریک نمی‌کنند.
غذاهای تند و پرادویه را مدتی برای خودتان ممنوع کنید. این غذاهای بی‌مزه را تا مدتی بعد از جراحی لثه تحمل کنید تا زخم جراحی تحریک نشود و آزارتان ندهد.
این نوع رژیم غذایی را باید حداقل یک هفته و احتمالاً کمی طولانی‌تر رعایت کنید؛ مدت پرهیز غذایی به زمان التیام یافتن زخم لثه‌ها و سقف دهان بستگی دارد. اگر از استنت استفاده می‌کنید، باید استنت را هنگام غذا خوردن در دهان بگذارید تا غذا خوردن برایتان راحت‌تر شود.
بهداشت روزانه دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید
بعد از جراحی لثه هم باید دندان‌هایتان را مسواک بزنید، اما مراقب باشید که محل جراحی لثه را مسواک نزنید. مسواک را به آرامی روی دندان‌ها حرکت بدهید و مراقب باشید که مسواک به محل جراحی پیوند لثه برخورد نکند.
تا چند هفته بعد از جراحی لثه یا تا زمان التیام یافتن زخم‌های دهان نباید نخ دندان بکشید.
احتمالاً دندانپزشک دهانشویه مخصوصی را برایتان تجویز می‌کند؛ برای تمیز نگه داشتن دهانتان به طور مرتب از این دهانشویه استفاده کنید.
فقط ورزش سبک انجام بدهید
در دوران بعد از جراحی لثه فقط اجازه دارید که ورزشهای سبک انجام بدهید. ورزشهای سنگین تا دو هفته بعد از جراحی لثه ممنوع است.
استراحت
استراحت و ممنوعیت ورزشهای سنگین تا حدی به هم مرتبطند؛ درهر حال فراموش نکنید که بعد از جراحی لثه واقعاً به استراحت نیاز دارید. بنابراین فکر نکنید که روز بعد از جراحی می‌توانید در محل کار حاضر شوید یا با دوستانتان بیرون بروید.
بدن در زمانی که در حال استراحت هستید، زخم‌ها را التیام می‌دهد؛ بنابراین به خوبی استراحت کنید و تا جایی که می‌توانید بخوابید. استراحت کردن فرآیند بهبود را تسریع می‌کند و به این ترتیب سریع‌تر می‌توانید کارهایی را که دوست دارید، با خیال راحت انجام بدهید.
معاینه بعد از جراحی لثه
دندانپزشک از شما می‌خواهد که یک تا دو هفته بعد از جراحی به مطب مراجعه کنید تا بتواند روند التیام یافتن لثه‌ها را بررسی کند و بخیه‌ها را در صورت لزوم بکشد.
ظاهر و احساس لثه‌ها بعد از جراحی با قبل تفاوت خواهد داشت. لثه‌ها و دندان‌ها التیام می‌یابد و محکم‌تر و قوی‌تر می‌شود. برخی بیماران بعد عمل لثه دچار حساسیت به گرما یا سرما می‌شوند، این مشکل با استفاده از خمیردندان ضدحساسیت به راحتی برطرف می‌شود.
دندانپزشک زمان‌های معینی را برای ویزیت‌های بعدی تعیین می‌کند تا با معاینات منظم بتوانید سلامت دهان و دندان‌هایتان را در آینده حفظ کنید.
