لیزرهای دیود دندانپزشکی بعضاً لیزرهای بافت نرم نیز نامیده می‌شوند. این نوع لیزرها برای روش‌هایی که شامل برش یا کانتورینگ بافت‌های نرم دهان هستند ابزاری مطلوب محسوب می‌گردند. لیزرهای دیود به عنوان یک ابزار بالینی طیف گسترده‌ای از امکانات درمان بالینی را فراهم می‌سازند. لیزرهای دیود قادر به ایجاد بریدگی دقیق در لثه و سایر بافت‌های نرم هستند. در عین حال این لیزرها خونریزی در محل را متوقف کرده و زمان مورد نیاز جهت بهبودی را کاهش می‌دهند. لیزرهای بافت نرم برای ایجاد برش، استریل کردن کانال‌های ریشه، درمان بیماری‌های لثه و حتی سفید کردن دندان‌ها ابزاری مطلوب هستند. اکثر جدیدترین لیزرهای دیود دندانپزشکی قابل حمل و با کنترل‌های ساده و لمسی قابل استفاده هستند.
درمان بافت نرم با استفاده از لیزر در دندانپزشکی
حدوداً دو دهه از کاربرد لیزر در دندانپزشکی می‌گذرد. لیزرها دارای کاربردهای متنوعی از جمله درمان بافت نرم می‌باشند. لیزرهایی که جهت درمان بافت‌های نرم استفاده می‌شوند در قدرت و طول موج‌های مختلف موجود هستند. از این لیزرها می‌توان به عنوان جایگزینی برای روش‌های جراحی با اسکالپل یا الکتروسرجری استفاده کرد. لیزر دندانپزشکی گرمای بسیار کم یا در حد صفر تولید می‌کند و نوع بسیار ملایم‌تری از عمل جراحی به شمار می‌آید. در صورت استفاده مناسب از لیزرهای دیود بافت نرم به طور مؤثر، دقیق و ایمن قابل برداشت است.
موارد استفاده لیزرهای دیود عبارتند از: لیفت و درمان بیماری‌های لثه، فرنکتومی، بریدن و خارج کردن زخم‌های آفت، کانتورینگ لثه، بلند کردن طول تاج، ایجاد برش، برش بافت نرم و از بین بردن ضایعات بافت نرم. همچنین از لیزر برای عقب کشیدن بخش ریسمان‌مانند جهت جداسازی لبه برای تاج استفاده می‌شود.
انواع مختلف لیزرهای دیود
لیزرهای دیود که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تأیید شده‌اند شامل لیزرهای دی اکسید کربن، آرگون، دیود، Er ،H: YAG ،Nd: YAG و Cr: YSG هستند.
هر لیزر در نحوه تولید انرژی، این که انرژی چه به صورت مداوم و چه به صورت پالسی تأمین شود و طول موج نوری که توسط لیزر ساطع می‌شود، متفاوت است. لیزرهایی که بیشترین طول موج را دارند لیزرهای دی اکسید کربن هستند که در طول موج حدود 10،600 نانومتر کار می‌کنند. لیزرهای Er، Cr: YSGG، Nd: YAG و Er: YAG به ترتیب در طول موج‌های 2780 نانومتر، 1064 نانومتر و 2950 نانومتر عمل می‌کنند. لیزرهای دیود دارای طول موج بین 810 تا 980 نانومتر و لیزرهای آرگون دارای کمترین طول موج بین 457 تا 502 نانومتر هستند. لیزرهای دیود پرکاربردترین لیزر در دندانپزشکی برای درمانهای بافت نرم می‌باشند.
مزایای لیزر دیود در دندانپزشکی
از درمان فرنکتومی کودکان و لبخندهای لثه‌ای گرفته تا بیماران دارای دندان مصنوعی لیزر دیود به دندانپزشکان اجازه میدهد تا از روش‌هایی برای بیماران استفاده کنند که در صورت نبود این لیزر انجام آن‌ها امکان پذیر نبود.
برخی از مزایای دندانپزشکی با لیزر دیود عبارتند از:
- عدم نیاز به استفاده از بیهوشی هنگام استفاده از لیزر دیود برای برخی از درمانهای دندانپزشکی.
- عدم نیاز به بخیه. در صورت استفاده از لیزرهای دیود در بافت نرم دیگر نیازی به بخیه زدن نخواهد بود.
- خونریزی در طول درمان با لیزر دیود در بافت نرم به حداقل می‌رسد.
- عفونت‌های باکتریایی به حداقل می‌رسند زیرا لیزر نواحی تحت درمان را استریل می‌کند.
- آسیب به بافت‌های اطراف به حداقل می‌رسد.
- زخم‌ها سریع‌تر بهبود می‌یابند و بافت‌ها بازسازی می‌شوند.
- تمرکز و حافظه ضعیف
- تاول‌های تبخالی و زخم‌های دهان با استفاده از لیزر دیود قابل درمان هستند.
- درمان به بافت سخت دندان آسیب نمی‌رساند.
- لیزر درمانی قاعدتاً نباید به پالپ دندان آسیب برساند.
- لیزرهای دیود برای استفاده در اطراف ایمپلنت‌های دندانی بی‌خطر هستند.
- می‌توان از لیزر دیود در اطراف تاج‌های PFM و دارای فلز کامل و ترمیم‌های با آلیاژ طلا و آمالگام به راحتی استفاده کرد.
- لیزرهای دیود هموستاز عالی ایجاد می‌کنند.
- برداشتن بافت نرم با لیزر دیود بسیار دقیق و قابل پیش‌بینی انجام می‌گیرد و نگهدارنده قلمی دید خوبی را ایجاد می‌کند.
دندانپزشکی با لیزر دیود یک روش اثبات شده برای تغییر شکل بافت لثه، نمایش ساختار دندان سالم و بهبود ظاهر لبخند لثه‌ای است.
کاربرد لیزر دیود در کودکان و بزرگسالان
برای کودکانی که مشکل لکنت زبان دارند (فرنولوم تنگ است یا دچار تقلیل شده است)، لیزر دیود یک درمان مطلوب به شمار می‌آید. همچنین می‌توان از لیزر دیود برای نوزادانی که به دلیل محدود بودن حرکت زبان قادر به شیر خوردن نیستند، استفاده کرد. انجام فرنکتومی با لیزر نیز می‌تواند به رفع نقص گفتاری کمک کند.
از سویی دیگر می‌توان از لیزرهای دیود برای از بین بردن چین و چروک‌های بافت نرم بدون ایجاد درد و نیاز به بخیه استفاده کرد. این چین و چروک‌ها اغلب به دلیل استفاده از دندان‌های مصنوعی نامناسب ایجاد می‌شوند. از نوزادان گرفته تا بیماران بالغ، دندانپزشکان با استفاده از آخرین فناوری در زمینه لیزر دیود قادر به ارائه خدمات دندانپزشکی در سطوح بالا هستند.
درمان بیماران مبتلا به بیماری پریودنتال
یکی از موثرترین کاربردهای لیزرهای دیود در زمینه معالجه بیماران مبتلا به بیماری پریودنتال (لثه) است. در طی درمان انرژی لیزر از طریق فیبری نازک منتقل می‌شود و به راحتی به عمق جیب‌های پریودنتال نفوذ می‌کند. انرژی تولید شده توسط لیزر به راحتی توسط هموگلوبین، ملانین و سایر کروموفورهای موجود در بافت جذب می‌شود. بنابراین لیزر مستقیماً بافت‌های ناسالم را هدف قرار میدهد. درمان غیر جراحی معمولاً برای پاکسازی مواد محرک از سطح ریشه دندان و کاهش پاسخ التهابی به اسکیلینگ و روت پلنینگ نیاز دارد. استفاده همزمان اسکیلینگ و روت پلنینگ با لیزر اثر درمانی را افزایش میدهد. درمان با لیزر دیود می‌تواند از جنبه‌های مختلف مفید واقع گردد. این موارد در زیر خلاصه شده‌اند:
- همه لیزرها گرما تولید می‌کنند و این رسانایی گرمایی می‌تواند در از بین بردن باکتری‌های گرم منفی مفید باشد.
- پروب لیزر به آسانی به جیب لثه وارد می‌شود و انرژی تولید شده به از بین بردن باکتری‌ها به ویژه باکتری ای.اکتینومایستم‌کومیتانس کمک می‌کند. این باکتری در پلاک آترواسکلروتیک مرتبط با بیماری کرونر قلب یافت شده است.
- نوک لیزر شبیه کاویترون است با این تفاوت که از دندان و به سمت بافت‌های بیمار زاویه دارد تا باکتری‌ها و بافت نکروزه را از بین ببرد.
- برش دادن باعث از بین رفتن اپیتلیوم شیار لثه می‌شود و دسترسی بیشتر موجب سهولت در استفاده از ابزارهای اولتراسونیک برای حذف موثرتر جرم می‌شود.
- هنگامی که سطوح نکروزه ریشه دندان برداشته می‌شوند التهاب کاهش می‌یابد. کاهش التهاب به اتصال مجدد کمک می‌کند.
لیزر درمانی پریودنتال می‌تواند موثرتر از استفاده از اسکیلینگ عمیق و روت پلنینگ به تنهایی باشد. به علاوه طبیعت ملایم درمان با لیزر آن را برای بیماران قابل قبول‌تر می‌کند. بسیاری از دندانپزشکان به جای استفاده از روش‌های درمانی معمول از لیزر درمانی همراه با اسکیلینگ عمیق و روت پلنینگ استفاده می‌کنند.
کانتورینگ لثه با استفاده از لیزرهای دیود
کانتورینگ لثه با استفاده از لیزر دیود می‌تواند به شیوه‌ای آسان‌تر بیمار را درمان کند. استفاده از لیزر دیود به دندانپزشک امکان میدهد تا با کمترین میزان خونریزی یا عدم خونریزی، درد پس از عمل یا تورم، بافت اضافی را به سرعت و با دقت بردارد. انرژی لیزر مویرگ‌ها را سوزانده و مسدود می‌کند، هموستاز ایجاد کرده و از ادم جلوگیری می‌کند. آسیب به بافت کم است زیرا در طول درمان از یک حرکت مداوم جارومانند استفاده می‌شود. بهبودی در طی چند روز اتفاق می افتد و به طور کلی میزان ناراحتی در طی روند بهبود بین بیماران کم است.
مزایای استفاده از لیزر دیود برای برداشتن فرنوم
اتصالات فرنوم لب می‌توانند حرکات لب را مهار کنند و گاهی اوقات بافت می‌تواند از بسته شدن فاصله بین دندان‌ها حین درمان ارتودنسی جلوگیری کند. در فرنکتومی‌های مرسوم برش مکانیکی فرنوم و بخیه زدن انجام می‌شود و اغلب ناراحتی قابل توجهی بعد از عمل به وجود می‌آید. با لیزر دیود پیش از آن که لیزر محل جراحی را بسوزاند و منعقد کند، می‌توان اتصال فرنوم را به ملایمت از بین برد.
ایمنی هنگام استفاده از لیزرهای دیود
درمان بافت نرم با لیزر روشی بسیار ایمن است به شرطی که پرسنل آموزش کافی دیده باشند. درک ویژگی‌های طول موج انتخاب شده، محدودیت‌ها و اثرات حرارتیِ انرژی تولید شده برای پزشک حیاتی است. برای برخی از درمان‌ها بهتر است برای رسیدن به نتیجه مطلوب دو طول موج مختلف ترکیب شوند. یکی از مهمترین عوامل، محافظت از سلامت چشم است. هنگام استفاده از لیزر باید از عینک محافظ استفاده شود. پیامدهای ناشی از عدم استفاده از عینک یکی از متداول‌ترین آسیب‌های گزارش شده مربوط به استفاده از لیزر هستند.
درمان بافت نرم در دندانپزشکی عمومی با ابداع لیزرهای دندانپزشکی جدیدتر و مقرون به صرفه افزایش یافته است. بسیاری از رویکردهای مرسوم که در آن‌ها از روش‌های مکانیکی استفاده می‌شد را هم اکنون می‌توان با استفاده از لیزر دندانپزشکی انجام داد. درمان با لیزر روشی با حداقل تهاجم است و با بیهوشی کمتر، نیاز به ویزیت کمتر پس از عمل جراحی و رضایت بیشتر بیمار همراه است. در عین حال در این روش از بخیه استفاده نمی‌شود.
مراقبت‌های پس از عمل
در صورتی که بیمار نسبت به روش‌های درمانی دیگر احساس خوبی نداشته باشد، لیزر درمانی می‌تواند برای چنین بیماری خوشایند به نظر برسد. پس از درمان با لیزر بیشتر بیماران درد کمتری را پس از عمل احساس می‌کنند و همچنین تورم لثه و ناراحتی کمتری را نیز تجربه خواهند کرد. به دلیل هموستاز نیازی به بخیه نیست. ممکن است در برخی موارد تکنیک‌های دیگر مانند الکتروسرجری سریع‌تر انجام شوند اما لیزر درمانی برای بیمار راحت‌تر است و آسیب کمتری به دنبال خواهد داشت. دانستن اینکه دندانپزشک از رویکردی پیشرفته استفاده می‌کند نیز می‌تواند اطمینان بخش باشد.
