درمان سایش دندان به خاطر دندان قروچه و سایر عوامل

فشردن یا ساییدن دندان‌ها، معروف به دندان قروچه یا براکسیزم، یک وضعیت است که تقریباً یک نفر از هر سه نفر از آن رنج می‌برد، و حدود ۱۰ درصد از افراد این مشکل را به شدت تجربه می‌کنند که منجر به تبدیل دندان‌ها به تکه‌های کوچک می‌شود. این مشکل از کودکی تا بزرگسالی حاکم است و علاوه بر آسیب‌های جدی به دندان‌ها، می‌تواند منجر به اختلالات فک و سردرد گردد.

اگرچه دندان قروچه ممکن است در هر زمانی از روز رخ دهد، بسیاری از افراد این مشکل را در شب تجربه می‌کنند و بسیاری از آنچه انجام می‌دهند را نمی‌دانند. دندانپزشکان متخصص می‌توانند دندان قروچه را تشخیص داده و درمان‌های مناسب را برای جلوگیری از آسیب بیشتر به دندان‌ها ارائه دهند.

دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه به معنی عمل ناآگاهانه‌ی فشردن یا ساییدن محکم دندان‌ها بر روی یکدیگر است. این مشکل به دو دسته تقسیم می‌شود؛ دندان قروچه در بیداری و دندان قروچه در خواب.

تفاوت این دو دسته این است که آسیب به دندان‌ها در اثر دندان قروچه در شب معمولاً بسیار شدیدتر است. تفاوت اساسی دیگر آنها دلایل این اختلال و میزان شیوع آن است. زنان بیشتر از مردان دچار دندان قروچه در شب می‌شوند در حالی که دندان قروچه در بیداری در هر دو جنس بطور یکسان رخ می‌دهد.

دلایل

دندان قروچه می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد.

دلایل روانی

دندان قروچه یا براکسیزم، یکی از علائم جانبی اختلالات روانی، استرس، اضطراب و سایر احساسات شدید است. این وضعیت تقریباً در ۷۰ درصد موارد به دلیل استرس یا اضطراب ایجاد می‌شود. افرادی با شخصیت‌های خاص تهاجمی، رقابتی یا بیش فعال به طور معمول تمایل به داشتن دندان قروچه دارند.

دندان قروچه گاهی اوقات به عنوان یک واکنش مقابله‌آمیز به استرس یا اضطراب مطرح می‌شود؛ به عنوان مثال، گاز گرفتن لب و گونه، ضربه زدن به دندان و گاز گرفتن و جویدن اجسام می‌تواند یک راه برای مقابله با این احساسات ناخواسته باشد.

دلایل فیزیکی

بطور شایع نامرتبی دندان‌ها در دندان قروچه نفش دارد. همچنین برخی شرایط فیزیکی دیگر مانند رفلاکس اسید معده به مری نیز می‌توانند منجر به دندان قروچه شوند. دندان قروچه كودكان گاهی اوقات در واکنش به گوش درد یا درد ناشی دندان در آوردن می‌باشد. همچنین ممکن است مرتبط با مشکلات تنفسی در حین خواب باشد.

افراد مبتلا به اختلالات رشد و آسیب‌های مغزی نیز ممکن است مستعد ابتلا به دندان قروچه باشند. در این موارد، دندانپزشک ممکن است جهت آرام کردن عضلات صورت تزریق بوتولیسم را پیشنهاد کند و یا یک وسیله محافظتی در هنگام خواب را توصیه نماید.

سایر دلایل 

عوامل خطر دندان قروچه همچنین می‌توانند از عوارض جانبی مصرف مواد روان‌گردان مانند تنباکو، الکل، کافئین و داروهای روان‌پزشکی برای اضطراب و افسردگی باشند.

چرا دندان قروچه یک مشکل می‌باشد؟

در طول زمان عوارض دندان قروچه ممکن است باعث آسیب دائمی به دندان‌ها و درد ناراحت کننده‌ی دهان و صورت شود. در حین خواب نیروی دندان قروچه می‌تواند تا شش برابر بیشتر از فشار طبیعی گاز زدن در هنگام روز باشد یعنی تقریباً ۱۸۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع، و همچنین تا ۴۰ دقیقه در ساعت نیز طول بکشد. عوارض آن عبارتند از:

• آسیب به دندان‌ها و لثه‌ها
• ساییدگی دندان و در نتیجه پوسیدگی دندان
• درد عضلات فک بخصوص در صبح
• آسیب دیدن مواد پر کننده دندان‌ها و سایر کارهای دندانی
• بدتر شدن مشکلات مفصل فک
• محدودیت یا دشواری در باز و بسته کردن فک
• سردرد
• حساسیت دندان 
• لق شدن دندان

دندان قروچه چگونه می‌تواند به دندان‌های کودکان آسیب برساند؟

دندان قروچه به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که شامل فشار دادن فک بالا به روی فک پایین می‌شود. اگر این فشار شدید باشد، ممکن است کودک درد متوسط تا شدید فک، سردرد و گوش درد را تجربه کند. حتی اگر کودک از دندان قروچه در شب آگاه نباشد و والدین نیز صدای آن را نشنوند، وضعیت دندان‌ها می‌تواند اطلاعات مهمی را در اختیار دندانپزشک اطفال قرار دهد.

دندان قروچه شدید ابتدا معمولاً یک الگوی سایش بیش از حد را بر روی دندان‌ها نشان می‌دهد. اگر نامرتبی دندان‌ها دلیل این مشکل باشد، ممکن است مینای دندان در نواحی خاصی دچار فرسایش شود. کودکانی که دندان قروچه می‌کنند بیشتر مستعد شکستگی دندان‌ها، درد صورت، آسیب لثه و حساسیت دمایی هستند. در موارد شدید، فشار مکرر و خشن می‌تواند منجر به شروع زودهنگام اختلال مفصل گیجگاهی فکی شود.

دندان قروچه در کودکان نوپا و خردسال شایع است و در اکثر موارد خود بخود تا سن ۱۳ سالگی متوقف می‌شود. هرچند در این مدت متخصص اطفال می‌تواند بطور مداوم تاثیر آن بر دندان‌های کودک را کنترل کند و یک راهکار مداخله‌ای را ارائه نماید.

درمان دندان قروچه

موارد خفیف دندان قروچه نیازی به درمان ندارند اما علائم متوسط تا شدید آن می‌توانند موجب مشکلات طولانی مدت مانند درد فک، سردرد و آسیب به دندان‌ها شوند و بنابراین نیاز به درمان خواهند داشت.

روش‌های درمانی و داروها

در صورتی که دندان قروچه ناشی از استرس، اضطراب یا اختلالات خلقی باشد، درمان این مشکلات می‌تواند باعث تسکین علائم دندان قروچه شود.

• کنترل استرس و تکنیک‌های تمدد اعصاب می‌توانند به تسکین احساسات شدیدی که موجب فشردن دندان‌ها بر روی یکدیگر در واکنش به آنها می‌شود کمک کند.
• رفتار درمانی مانند تمرین حرکات مناسب فک و دهان می‌تواند به شما برای متوقف کردن دندان قروچه کمک کند.
• مصرف داروهایی مانند شل کننده‌های عضلانی قبل از خواب می‌تواند در کاهش احتمال بروز تنش عضله‌ی فک موثر باشد.
• ورزش درمانی می‌تواند تنش در نقاط ماشه‌ای را تسکین دهد.

درمان دندانپزشکی

مشورت با دندانپزشک احتمالاً اولین مرحله‌ای است که باید در صورت تشخیص دندان قروچه در شب انجام داد. طی معاینات معمول، دندانپزشک علائم سایش دندان یا دیگر علائم دندان قروچه را کنترل می‌کند. وی سوالاتی در مورد وضعیت سلامتی، عادات و عوامل دیگر می‌پرسد که ممکن است منشأ دندان قروچه را مشخص کنند.

در صورتی که دندان‌ها نامرتب باشند، احتمالاً دندانپزشک روش‌های درمانی ارتودنسی را جهت اصلاح مشکل استفاده می‌کند. در مواردی که دندان‌ها دچار آسیب قابل توجه شده باشند، ممکن است استفاده از یک وسیله‌ی دندانپزشکی مخصوص در هنگام شب توصیه شود تا از فشردن دندان‌ها بر روی هم یا حداقل آسیب دندان‌ها جلوگیری کند.

• اسپلینت و محافظ دهان معمولاً توصیه شده‌ترین نوع برای کنترل دندان قروچه است. باید توجه داشت که اسپلینت‌ها دندان قروچه را درمان نمی‌کنند بلکه تنها نوعی محافظت برای دندان‌ها می‌باشند. اسپلینت که در هنگام خواب استفاده می‌شود دندان‌ها را جدا از هم نگه داشته و از آسیب ناشی از فشردن دندان‌ها جلوگیری می‌کند و همچنین مانع تولید صدایی می‌شود که ممکن است خواب اطرافیان را مختل کند.

• ابزار حرکت فک پایین به جلو (MAD) شبیه به محافظ دهان هستند زیرا بر روی دهان قرار می‌گیرند. هر چند به جای اینکه از قرار گرفتن دندان‌ها روی یکدیگر جلوگیری کند، فک پایین را کمی به طرف پایین فشار داده و زبان را به جلو می‌کشد. این ابزار یک درمان دندانپزشکی متداول برای وقفه تنفسی در خواب می‌باشد زیرا زبان را در جلو نگه می‌دارد و مانع از قرار گرفتن آن در راه تنفسی می‌شود. نشان داده شده است که این ابزار در درمان دندان قروچه چه همراه با وقفه تنفسی باشد چه نباشد، موثر عمل می‌کنند.