عقب رفتگی لثه جایی است که حاشیه بافت لثه شما در اطراف دندانها عقب رفته یا فرسوده میشود و مقدار بیشتری از دندان یا ریشه دندان شما را نشان میدهد. هنگامی که دچار عقب رفتگی لثه میشوید، اولین علامت شکاف یا “پاکت” است که بین خط لثه و دندان شما ایجاد میشود و باعث میشود باکتریهای بیماری زا راحت تر وارد آن شوند. اگر تحت درمان قرار نگیرید، ساختارهای استخوانی و بافت دندانهای شما میتوانند به شدت آسیب ببینند. این امر میتواند منجر به از دست دادن دندان شود. مهم است که همه چیز درباره عقب رفتگی لثه، از جمله دلایل آن، روشهای درمانی و راه های جلوگیری از آن، یاد بگیرید.
علت عقب رفتگی لثه
عوامل مختلفی میتوانند باعث عقب رفتگی لثه شوند، از جمله:
- بیماری پریودنتال: بیماری پریودنتال مانند التهاب لثه میتواند باعث رکود لثه شود. بیماری لثه میتواند به بافت لثه آسیب برساند و به استخوانی که دندانهای شما را در جای خود نگه میدارد آسیب برساند. اگر متوجه شدید که لثههای شما متورم، قرمز، بنفش، خونریزی میکند یا حساس است، به معاینه دندانپزشکی نیاز دارید. بوی بد دهان و مزمن بودن حساسیت دندان نیز از شاخصهای مراجعه به دندانپزشک است. مراحل اولیه بیماری پریودنتال معمولاً دردناک نیستند، بنابراین علائم معمولاً مورد توجه قرار نمیگیرند.
- هورمون ها: در دوران یائسگی، بارداری و بلوغ، زنان تغییرات هورمونی را تجربه میکنند که میتواند باعث عقب رفتن لثه شود. بنابراین، مهم است که از یک دندانپزشک وقت بگیرید تا ببینید چگونه میتوانید از رکود لثه جلوگیری کنید.
- ژنتیک: ژنتیک همچنین میتواند مقصر عقب رفتن لثهها باشد. افراد دارای والدینی که دچار عقب رفتگی لثه شده اند نیز مستعد ابتلا به عقب رفتن لثه هستند. باکتریهای عقب رفتگی لثه ممکن است از والدین به کودکان منتقل شوند.
- مسواک زدن بیش از حد سخت: شما میدانید که برای از بین بردن بوی بد دهان و باکتریها و حفظ لبخند سالم باید مسواک بزنید. شما میدانید مسواک زدن روزانه مهم است. اما، آنچه ممکن است شما ندانید این است که شما میتوانید دندانهای خود را خیلی سخت مسواک بزنید. وقتی خیلی سخت دندانهای خود را مسواک میزنید، در واقع به مینای دندان و لثه آسیب میرسانید. حتی بیشتر، مسواک زدن بیش از حد سخت میتواند باعث عقب رفتگی لثه شود.
- دندان قروچه کردن: دلیل دیگر عقب رفتگی لثه، دندان قروچه کردن است. هنگام ساییدن دندانها به هم، دندانهای خود را تحت فشار شدید قرار میدهید، که میتواند باعث عقب رفتن لثه شود. تا زمانی که دندانپزشک به شما نگوید حتی ممکن است متوجه نشوید که دندانهای خود را به هم میسایید. اگر دندانهای خود را به هم میزنید و باعث ایجاد عقب رفتگی لثه میشود، دندانپزشک ممکن است به شما توصیه کند که یک وسیله مناسب برای شب و هنگام خوابیدن استفاده کنید.
- استفاده از تنباکو: استعمال دخانیات یا جویدن توتون نیز میتواند لثههای شما را مستعد کرده و منجر به عقب رفتگی لثه شود.
- دندانهای کج: دندانهای نامرتب و کج باعث میشوند که بافتهای لثه شما در جهت نامناسبی کشیده شوند و باعث افزایش فرسودگی دندان و لثه شوند.
- آسیب یا ضربه: به عنوان مثال، سوراخ كردن زبان یا لب میتواند بر روی بافت لثه مالیده شود و منجر به عقب رفتگی شود. یک آسیب ورزشی یا آسیب دیگر به دهان یا لثه نیز میتواند باعث عقب رفتگی لثه شود.
عقب رفتگی لثه چگونه درمان میشود
بهترین کار این است که سعی کنید با درک چگونگی بروز آن و انتخاب عادات سالم که میتواند خطر ابتلا شما را کاهش دهد، از وقوع عقب رفتگی لثه جلوگیری کنید. با این حال، گاهی اوقات نمیتوانید از عقب رفتگی لثه جلوگیری کنید و برای جلوگیری از پیشرفت و معکوس کردن اثرات، باید درمان شود. دو روش اصلی برای عقب رفتگی لثه وجود دارد:
مقیاس گذاری
اگر بیماری لثه زود تشخیص داده شود و به ساختارهای زیر خط لثه آسیب نرساند، باید یک نظافت حرفه ای انجام شود. اگر حفره بین لثه و دندان شما بسیار عمیق است، ممکن است به جرم گیری و ترمیم ریشه نیاز باشد.
این تمیزکاری عمیق دارای دو قسمت است. پوسته پوسته شدن زمانی است که دندانپزشک شما پلاک و تارتار (پلاک سخت شده) را در بالا و زیر خط لثه برداشته و مطمئن میشود که تا انتهای حفره را تمیز کنید. سپس دندانپزشک ترمیم ریشه را آغاز میکند، ریشههای دندانهای شما را درمان و تمیز میکند تا به لثهها دوباره وصل شود. مقیاس گذاری و درمان ریشه ممکن است بیش از یک بار انجام شود و ممکن است به بی حس کننده موضعی نیاز داشته باشد.
بعد از تمیز کردن عمقی، ممکن است به مدت یک یا دو روز درد داشته باشید و تا یک هفته نیز حساسیت دندان داشته باشید. لثههای شما نیز ممکن است متورم، احساس حساسیت و خونریزی داشته باشد.
برای جلوگیری از عفونت، کنترل درد یا کمک به بهبودی، دندانپزشک ممکن است یک قرص یا دهان شویه تجویز کند. دندانپزشک شما همچنین ممکن است دارو (داکسی سایکلین با دوز ساب آنتی میکروبیال) را مستقیماً به حفره پاک شده وارد کند.
دندانپزشک ویزیت دیگری را برای دیدن نحوه بهبودی لثه و اندازه گیری عمق حفره شما ترتیب میدهد. اگر آنها عمیق تر شده باشند، ممکن است نیاز به درمان بیشتری باشد.
مراقبت خوب از دندان در خانه برای جلوگیری از جدی شدن یا عود بیماری لثه ضروری است. دندانهای خود را دو بار در روز با مسواک نرم، مسواک بزنید، روزانه بین دندانهای خود را تمیز کنید، یک رژیم غذایی متعادل بخورید، از مصرف دخانیات خودداری کنید و مرتباً به دندانپزشک مراجعه کنید.
پیوند لثه
برای موارد شدیدتر عقب رفتگی لثه دندان، دندانپزشک ممکن است پیوند لثه را برای ترمیم بافت آسیب دیده لثه و ترمیم دهان پیشنهاد کند. با پیوند لثه، دندانپزشک با جراحی بافت لثه بیمار یا بافت لثه آسیب دیده را برداشته و قسمتهایی از بافت لثه سالم و ظریف را در محل پیوند میزند تا نواحی تحت تأثیر را بازیابی کند.
چه انتظاری از عمل جراحی پیوند لثه دارید؟ ابتدا باید لثههای شما توسط یک پریودنتیست ارزیابی شود. اگر علائمی از التهاب لثه یا بیماری لثه فعال دارید، برای بازگرداندن سلامت لثه قبل از جراحی پیوند لثه به درمان نیاز خواهید داشت. به طور کلی، هرچه آسیب ناشی از عقب رفتگی لثه دندان شدیدتر باشد، دستیابی به پوشش کامل ریشه پس از جراحی پیوند لثه کمتر قابل پیش بینی است. پیوند لثه بسته به نیاز خاص شما چندین نوع مختلف دارد. گزینههای شما عبارتند از:
تکنیک Chao Pin Hole
تکنیک Pin-hole یک گزینه درمانی با حداقل تهاجم ، سریع و مؤثر است، خصوصاً برای کسانی که از عقب رفتگی عمومی لثه رنج میبرند. روش جراحی پین هول به دندانپزشک اجازه میدهد تا بافت لثه موجود شما را از طریق چند سوراخ کوچک به اندازه نوک مداد در بافت لثه موجود قرار دهد. سپس از مجموعه خاصی از ابزارها برای شل شدن و کشش بافت لثه استفاده میشود و اجازه میدهد تا به آرامی در محل خود قرار گیرد تا ریشه دندان شما پوشانده شود. فواید مرتبط با این تکنیک این است که هیچ اسکاپل، بخیه یا پیوند بافت دهنده وجود ندارد.
پیوند بافت همبند
از پیوند بافت همبند ساب اپیتلیال برای درمان ریشههای دندان بیرون آمده در اثر عقب رفتگی لثه دندان، استفاده میشود. در طی این روش جراحی لثه، یک برش کیسه ای کوچک در سقف دهان شما ایجاد میشود، بنابراین میتوان لایه بافت همبند زیر لایه اپیتلیال بالایی را برداشت. سپس این بافت پیوندی منتقل شده و در جای خود در اطراف دندان در محل ایمن قرار میگیرد.
پیوند لثه آزاد
از پیوند لثه آزاد در مناطق مشکل دار که با کمبود بافت کراتینه شده و عقب رفتگی لثه همراه هستند استفاده میشود. برای گرافت های آزاد لثه ای نیز از بافت سقف دهان استفاده میشود، اما به جای ایجاد فلپ، یک تکه کوچک از بافت مستقیماً از لایه خارجی سقف دهان (اپیتلیوم) برداشته میشود و این تکه برای پوشاندن دندان درگیر و منطقه تحت درمان استفاده میشود. اگر بافت لثه شما کاملا نازک باشد، ممکن است این روش جراحی لثه توصیه شود، زیرا پیوند میتواند به طور مؤثر به ایجاد یک منطقه مناسب از لثه متصل شده و به پوشش ریشههای در معرض کمک کند.
پیوند پدیکل
گرافت های پدیکل از بافتهای نرم مجاور ناحیه عقب رفته پیوند زده میشوند و بر روی دندان آسیب دیده جابجا میشوند. بافت نرم تا حدی برش خورده است بنابراین در یک لبه متصل میشود و به صورت جانبی چرخانده و بر روی ریشه بیرون آمده محکم میشود. این روش فقط برای افرادی که ناحیه وسیعی از بافت لثه در نزدیکی دندان دچار عقب رفتگی شده است، امکان پذیر است.
در طی عمل جراحی پیوند لثه، پریودنتیست شما مطمئن میشود که مقدار زیادی بی حسی موضعی دریافت کرده اید تا عمل بدون درد انجام شود و به شما اطمینان میدهد که احساس راحتی میکنید. پس از جراحی پیوند لثه، دردی که بیمار احساس میکند تا حد زیادی به نوع عمل جراحی لثه بستگی خواهد داشت. برای چند روز پس از عمل، اکثر بیماران ناراحتی ناشی از سوختن پیتزا را مقایسه میکنند.
نکاتی برای جلوگیری از عقب رفتگی لثه
مراحلی وجود دارد که میتوانید برای جلوگیری از عقب رفتگی لثه انجام دهید.
- جلوگیری از بیماری لثه: بیماری لثه بیشتر در بزرگسالان دیده میشود، اما کودکان نیز میتوانند به آن مبتلا شوند. بزرگترین هدف شما باید جلوگیری از بیماری لثه و تلاش برای لثههای سالم باشد. دندانهای خود را روزانه مسواک بزنید و نخ دندان بکشید تا از بیماری لثه جلوگیری کنید. ترجیحاً باید بعد از هر وعده غذایی یا میان وعده مسواک بزنید. دندانهای خود را با مسواک مرغوب مسواک بزنید و هر دوازده هفته یک مسواک جدید تهیه کنید.
- روشهای مسواک زدن مناسب را بیاموزید: بسیاری از افراد متوجه نمیشوند که به طور نامناسب مسواک میزنند. بسیاری از افراد بیش از حد تهاجمی مسواک میزنند. شما باید از مسواکی استفاده کنید که خیلی خمیردندان ساینده و یا خیلی ملایم نباشد. دندانهای خود را به آرامی مسواک بزنید و حتما خط لثه را مسواک بزنید. دندانپزشک یا متخصص بهداشت میتواند روشهای مناسب مسواک زدن را به شما نشان دهد.
- غذای سالم بخورید: غذاهای شیرین و نشاسته ای میتوانند پلاک دندانی را افزایش دهند. یک رژیم غذایی سالم میتواند مواد مغذی لثه و دندان شما را برای سالم ماندن تأمین کند.
- از خوردن مواد غذایی و نوشیدنیهای اسیدی اجتناب کنید: ممکن است وسوسه انگیز باشند اما غذاهای اسیدی و نوشیدنی میتوانند عقب رفتگی لثه را تسریع کنند. مینای دندان شما ممکن است در برابر اسیدها مقاومت بیشتری داشته باشد، اما عاج دندان این گونه نیست. قرار گرفتن ریشه دندان در معرض نوشیدنیهایی مانند شراب، نوشابه و آب پرتقال میتواند در مدت زمان کوتاهی به شدت به آنها آسیب برساند. اگر لازم است آب آنها را بنوشید، آب آنها را کم کنید.
- از استعمال دخانیات خودداری کنید: این موارد شامل سیگار کشیدن و محصولات دخانیات بدون دود است.
- در مورد محافظ شبانه سفارشی سوال کنید: اگر دندانهای خود را ساییده یا سفت میکنید، از دندانپزشک خود در مورد محافظ شبانه سفارشی سوال کنید این دستگاه به محافظت از دندان و لثه در برابر اثرات مخرب ساییدن دندان کمک میکند. این امر میتواند به شما در رفع فشار از روی فک و همچنین جلوگیری از مالش دندانهای پایین و بالا به هم کمک کند.
به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید: اطمینان حاصل کنید که قرارهای دندانپزشکی خود را برنامه ریزی کرده و به صورت مرتب مراجعه کنید. دندانپزشک میتواند علائم اولیه عقب رفتگی لثه را تشخیص و درمان کند.
