بوی بد دهان؛ علت، رفع و درمان آن

هالیتوز یا بوی بد دهان مشکل خجالت‌آوری است که قریب به سی درصد از کل جمعیت جهان از آن رنج می‌برند. این مشکل هر چه نامیده شود، در اصل به بوی بدی اشاره دارد که از حفره دهان به مشام می‌رسد. این بوی بد در بیش از 90 % موارد از دهان، گلو و لوزه‌ها نشأت می‌گیرد. اگر چه بوی بد دهان مشکلی است که همگی ما زمانی آن را تجربه کرده یا خواهیم کرد، اما اگر این بوی ناخوشایند پس از مسواک زدن، نخ کشیدن و استفاده از دهانشویه بدون الکل برطرف نشود، باید برای از بین بردن بوی بد دهان به متخصص مراجعه کرد. در ادامه راه هایی برای درمان بوی بد دهان ذکر شده است.

علل بوی بد دهان

رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان

شایع‌ترین علت بوی دهان رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان است. باکتری‌هایی که روی دندان‌ها، زبان و لثه‌ها را می‌پوشانند، باعث جمع شدن پلاک، یعنی مواد نرم سفید رنگ روی سطح دندان‌ها، بیماری لثه و پوسیدگی دندان می‌شود. این باکتری‌ها با آب دهان و ذرات غذای باقیمانده در دهان ترکیب می‌شوند و ذرات غذا و پروتئین‌ها را تجزیه می‌کنند. محصول این واکنش گازی با بوی ناخوشایند است. اگر دندان‌ها را مرتب نخ نکشید، باکتری‌ها ذرات غذای گیر کرده بین دندان‌ها را تجزیه می‌کنند و با تولید این گاز بدبو دهان‌تان نیز بدبو می‌شود.

بوی بد صبحگاهی دهان

صبح‌ها بوی بد در دهان اکثر افراد امری طبیعی است که از خشک شدن دهان در طول شب ناشی می‌شود. این حالت خشکی باعث کاهش جریان بزاق می‌شود که در نتیجه، ذرات غذایی باقی‌مانده در دهان جذب می‌شوند. باکتری‌ها در اثر تجزیه این ذرات غذایی فعالیت می‌کنند و به واسطه این فرآیند، بوی ناخوشایندی از دهان پدید می‌آید.

تغذیه

خوردن غذاهای پرادویه و بودار مانند سیر، پیاز و فلفل غالباً به بدبو شدن دهان می‌انجامد. نوشیدنی‌های با بوی قوی مانند الکل و قهوه نیز باعث بدبو شدن دهان می‌شود. این نوع بدبویی دهان معمولاً موقتی است و برای اجتناب از آن کافی است که از خوردن یا آشامیدن خوراکی‌های مربوطه پرهیز کنید.

دارو

مصرف بعضی داروها از قبیل اقلام زیر به بدبو شدن دهان می‌انجامد:

• داروهای مورد استفاده برای درمان آنژین
• بعضی داروهای شیمی درمانی
• داروهای مسکن

سیگار کشیدن

استفاده از دخانیات به معنای تجربه بوی دود سنگین و ناراحت‌کننده از دهان است. علاوه بر این، دخانیات باعث لکه شدن دندان‌ها، کاهش حس چشایی و تحریک لثه‌ها نیز می‌شود. این موارد باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه می‌شوند که به عنوان یکی از عوامل اصلی بوی ناخوشایند دهان محسوب می‌شود.

ابتلا به بعضی بیماری‌ها

بوی بد دهان به ندرت نتیجه ابتلا به بعضی بیماری‌ها است. خشکی دهان عارضه‌ای است که بر میزان جریان بزاق اثر می‌گذارد. با کم شدن آب دهان باکتری‌ها در دهان جمع می‌شود و دهان بدبو می‌شود.

بیماری‌های دیگری که باعث بوی دهان می‌شود عبارت است از:

• عفونت ریه، گلو یا بینی
• برونشیت
• سینوزیت
• دیابت
• ناراحتی‌های کبدی یا کلیوی

رژیم‌های لاغری کم‌کالری، روزه گرفتن و رژیم‌های با کربوهیدرات کم نیز از علل بوی بد دهان محسوب می‌شود.

علائم

علائم بوی ناخوشایند دهان متنوع هستند و شدت آنها از خفیف تا شدید متغیر است. وجود لایه‌ای سفید روی زبان، بزاق غلیظ، و حس مزه‌ای فلزی تلخ یا ترش در دهان، به عنوان علائم بوی ناخوشایند دهان شناخته می‌شوند. جالب است بدانید که بسیاری از افراد مبتلا به این مشکل، کمترین آگاهی از بوی ناخوشایند دهان خود را دارند.

تشخیص

پزشکان پرسش‌های زیر را برای تشخیص علت بوی بد دهان مطرح می‌کنند:

دندان‌هایتان را چند بار در روز مسواک می‌زنید؟

بهترین روش برای حفظ بهداشت دهان این است که دندان‌ها را پس از هر وعده غذایی مسواک زده و در عین حال، دو بار در روز، یعنی یک بار صبح پس از بیدار شدن از خواب و یک بار شب‌ها قبل از خواب، این کار را انجام دهید. استفاده از نخ دندان و استفاده از دهانشویه ضد باکتریایی نیز به ترتیب به حفظ بهداشت دهان و کاهش بوی ناخوشایند دهان کمک می‌کند.

آیا دهانتان پس از خوردن نوشیدنی‌ها یا غذاهای خاص بدبو می‌شود؟

غذاهای با بوی تند مانند سیر و پیاز حاوی ترکیبات سولفوری بدبویی هستند که بوی آنها تا چند ساعت پس از مصرف‌ نیز از بین نمی‌رود. از طرفی سیگاری‌ها نیز به دلیل بوی توتون و کاهش جریان بزاق معمولاً دهان بدبویی دارند، کم بودن جریان آب دهان به باکتری‌ها اجازه می‌دهد تا در دهان باقی ‌بمانند و تکثیر شوند.

آیا دهانتان در مواقع خاصی از روز بدبو است؟

بوی استون، همچون بوی دهان، یکی از نشانه‌های احتمالی ابتلا به دیابت است که پس از گذشت مدتی از زمان غیرفعالی غذایی بیمار ایجاد می‌شود و به آن به عنوان “کتواسیدوز دیابتی” نیز اطلاق می‌شود، که یک عارضه حاد دیابت محسوب می‌شود. این بو گاهی به عنوان بوی میوه‌ای یا شیرین مشمئزکننده توصیف می‌شود و پس از استفاده از غذا کاهش می‌یابد. بوی ناخوشایند دهان ناشی از خشکی دهان پس از خواب یا حتی پس از یک دوره کوتاه عدم مصرف آب، ناشی از فرایند طبیعی هنگام خواب محسوب می‌شود. این بو ناشی از خشکی دهان در میان بیماران دیابتی و افراد سیگاری، یا حتی با درصد کمتر در بین افراد مبتلا به مشکلات غدد بزاقی، به صورت متداول مشاهده می‌شود.

 بوی بد دهان خود را توصیف کنید.

• توصیف بوی دهان به تشخیص افتراقی و تجویز آزمایش‌ها و بررسی‌های آتی کمک می‌کند.
• بوی گندیدگی و تعفن (چرک، خرابی و پوسیدگی) علامت پوسیدگی دندان، آبسه دندان، التهاب و چرک کردن لوزه‌ها، آبسه ریه یا برونشکتازی است.
• بوی رطوبت و نم علامت ازکار افتادن کبد است.
• بوی ادرار یا آمونیوم نشان دهنده اورمی است.
• بوی میوه‌ای یا استون مانند علامت ابتلا به دیابت یا دیگر علل کتو اسیدوز مانند گرسنگی شدید، روزه یا رژیم گرفتن است.

آیا بوی بد دهان پس از مسواک زدن برطرف می‌شود؟

بیشترین علت بوی ناخوشایند دهان در کودکان و بزرگ‌سالان به عوامل باکتریایی بی‌هوازی بازمی‌گردد. اگرچه بیمار بهداشت دهان و دندان خود را مراعات کرده و به صورت منظم به دندانپزشک مراجعه نماید، اما در صورتی که بوی ناخوشایند دهان همچنان حاکی از وجود دارد، احتمال وجود عوامل دیگری که ممکن است به بدبویی دهان منجر شوند، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 آیا دیگران متوجه بوی بد دهان می‌شوند؟

هالیتوز سایکوژنیک یک عارضه است که موجب احساس بوی ناخوشایند دهان می‌شود. آگاهی از وجود بدبو در این مورد، مشکلات روانی متنوعی ایجاد می‌کند، از جمله کاهش اعتماد به نفس، و در موارد شدید، می‌تواند منجر به اختلالات روانی گردد.

درمان تخصصی

چک‌آپ‌های منظم دندانپزشکی برای تشخیص علل بوی بد دهان مانند بیماری لثه یا خشکی دهان و جلوگیری از تبدیل شدن آنها به مشکلات جدی‌تر ضروری است. ممکن است برای درمان بوی بد دهان کودکان و یا افراد بزرگسال، درمان مخصوص بیماری‌های لثه یا در موارد خفیف‌تر جرم‌گیری انجام می‌شود.

درمان خانگی

توصیه‌های زیر را برای رفع علت بوی بد دهان رعایت کنید:

• دندان‌ها و زبان را دو بار در روز مسواک بزنید.
• دندان‌ها را هر روز نخ بکشید.
• از خمیردندان و دهانشویه‌های حاوی عامل‌های اکسید کننده مانند دی اکسید کلرین یا کلریت سدیم استفاده کنید.
• برای افزایش آب دهان آدامس بجوید.
• برای پیشگیری از بوی دهان خوراکی‌های با فیبر بالا میل کنید. از غذاهای فراوری شده سنگین مانند شیرینی، کیک و بستنی پرهیز کنید.
• داروهای خشک کننده دهان مانند داروهای ضدافسردگی‌، مدر، مسکن و آنتی هیستامین مصرف نکنید.
• سیگار و دخانیات را ترک کنید.
• از راه بینی نفس بکشید.
• لبنیات را از برنامه غذایی خود حذف کنید؛ عدم تحمل لاکتوز علت اصلی بوی بد دهان است.