کشیدن دندان در ارتودنسی

کشیدن دندان یکی از اقدامات متداول در درمان سیم‌کشی دندان‌ها است. گاهی اوقات لازم است که برای مرتب کردن دندان‌ها و بهبود عملکرد آنها چند دندان کشیده شود. نامرتبی و بی نظمی دندان و سن بیمار عامل‌های مهمی برای تصمیم‌گیری درباره لزوم کشیدن دندان در ارتودنسی است. کشیدن دندان برای ارتودنسی به طور پیاپی زمانی انجام می‌شود که هم دندان‌های شیری و هم دائمی در دهان وجود داشته باشد و کشیدن دندان برای ایجاد فضا ضروری باشد.

کشیدن یا نکشیدن دندان یکی از مسائل بحث‌برانگیز در درمان ارتودنسی است. برخی متخصصین ارتودنسی معتقدند که نباید برای ارتودنسی دندان کشیده شود، حال آن که شماری کشیدن دندان را قویاً توصیه می‌کنند.

عوامل موثر در کشیدن دندان

سن و عامل‌های متعدد دیگری باید هنگام تصمیم‌گیری برای کشیدن دندان در ارتودنسی در نظر گرفته شود. رشد فک در حد فاصل دو دندان نیش، یعنی در فضایی که به‌هم‌فشردگی و شلوغی دندان‌ها بیشترین حد را دارد، با درآمدن دندان‌ها حدود ده سالگی تقریباً کامل می‌شود. بنابراین اگر دندانپزشک درصدد استفاده از تجهیزات ارتودنسی است، درمان را باید در سال‌های رشد، یعنی بازه سنی 7 تا 11 سالگی، شروع کند.

عامل مهم دیگر وضعیت لب در سال‌های آتی است. اگر به موازات بالا رفتن سن لب تکیه‌گاه مناسبی نداشته باشد، تغییرات ناخوشایندی در صورت ایجاد می‌شود و افتادگی در بخش‌هایی از صورت مشاهده می‌شود. بهره‌گیری از روش‌های تشخیصی رایانه‌ای توانایی دندانپزشکان را برای پیش‌بینی رشد ارتقاء داده است. دندانپزشکان نهایت سعی خود را می‌کنند تا پشتیبانی از لب را در هر نقطه ممکن به حداکثر برسانند. کشیدن دندان در صورت سفت و کشیده بودن لب یا باریک بودن لثه‌ها بهترین نتیجه را به دست می‌دهد.

دلایل کشیدن دندان

به‌هم‌فشردگی  و نامرتبی دندان

اگر قوس دندانی کو‌چک‌تر از آن باشد که همه دندان‌ها را در خود جای دهد، مشکل نامرتبی و به‌هم‌فشردگی دندان‌ها پیش می‌آید. کشیدن دندان روش متداولی برای ایجاد فضای بیشتر در قوس دندانی فک است که مرتب شدن دندان‌های باقیمانده را ممکن می‌کند. چنانچه فضای کافی در فک بیمار برای درآمدن دندان وجود نداشته باشد، کشیدن دندان ضرورت می‌یابد.

دندان‌های اضافه

دندان‌های اضافه مازاد بر دندان‌های معمول درمی‌آیند. عدم درمان دندان اضافه در کودکان  باعث بروز مشکل دندان نهفته می‌شود، یعنی این که اجازه درآمدن به دندان‌های معمولی را نمی‌دهد. امکان درآمدن دندان اضافه در هر نقطه‌ای از دهان وجود دارد و ممکن است شاهد درآمدن یک یا چند دندان اضافه باشیم.

دندان عقل

کشیدن دندان عقل یکی از متداول‌ترین عمل‌های کشیدن دندان است. در فک برخی بیماران فضای کافی برای درآمدن دندان عقل وجود ندارد یا چون فک کوچک است، دندان‌های عقل کج و نامرتب درمی‌آید. نهفته یا کج بودن دندان عقل برای دندان‌های کناری نیز مضر است و مشکلاتی را برای بایت بیمار ایجاد می‌کند. کشیدن دندان عقل در بعضی موارد برای موثرتر بودن درمان ارتودنسی توصیه می‌شود. دندان عقل با توجه به طرح درمانی بیمار قبل، در طول یا بعد از درمان ارتودنسی کشیده می‌شود.

کاموفلاژ

ارتودنسی جبرانی یا کاموفلاژ همان‌طور که از نام آن مشخص است، به منظور پوشاندن بدشکلی‌های کلاس 2 یا کلاس 3 مال اکلوژن یا نامرتبی دندان‌ها انجام می‌شود. ارتودنسی کاموفلاژ را می‌توان جایگزینی برای تغییر موقعیت اسکلتی محسوب کرد. درمان کاموفلاژ با هدف مرتب کردن دندان‌ها انجام می‌شود و مشکلات اسکلتی یا استخوانی در این درمان اصلاح نمی‌شود.

• کلاس 2: هدف از این درمان اصلاح نامرتبی دندان‌ها، اوربایت یا اورجت است. برای این کار یک یا چند دندان فک بالا کشیده می‌شود تا متخصص ارتودنسی بتواند دندان‌های بالا را به عقب حرکت دهد. در پایان دندان‌های بالا و پایین روی هم قرار می‌گیرد.
• کلاس 3: هدف از این درمان اصلاح آندربایت است. برای رسیدن به نتیجه دلخواه دندان‌‌هایی از فک پایین کشیده می‌شود تا متخصص ارتودنسی بتواند دندان‌های پایین را حرکت دهد.

نقص دندان‌ها در درمان کاموفلاژ فقط پنهان می‌شود و مشکل استخوانی واقعی برطرف نمی‌شود. جراحی ارتوگناتیک یا جراحی فک برای رفع مشکل استخوانی توصیه می‌شود.

کدام دندان‌ها در ارتودنسی کشیده می‌شود؟

کشیدن دندان‌های نیش معمولاً بخشی از درمان ارتودنسی است. دندان‌های نیش اول برای درمان نامرتبی متوسط تا شدید و اصلاح جلو بودن دندان‌ها و دندان‌های نیش دوم برای درمان نامرتبی جزئی و اصلاح جلو بودن دندان‌ها کشیده می‌شود. چنانچه ناهنجاری اپن بایت وجود داشته باشد، کشیدن دندان نیش دوم بر نیش اول ارجح است، چرا که به این ترتیب بایت عمیق‌تر می‌شود. چنانچه فضای لازم بین 2.5 تا 5 میلی‌متر باشد، دندان‌های نیش دوم کشیده می‌شود. اما اگر فضای مورد نیاز بیشتر از 5 میلی‌متر باشد، دندان‌های نیش اول کشیده می‌شود.

دندان‌ها باید متقارن باشند؛ معمولاً همان دندانی که از فک بالا کشیده شده است باید از فک پایین نیز کشیده شود. اگر دو دندان از یک سمت کشیده شود، جابجایی در خط میانی مشاهده خواهد شد. بنابراین معمولاً دو یا چهار دندان کشیده می‌شود؛ هر چند عموماً چهار دندان کشیده می‌شود.

کشیدن دندان‌های کودکان

معمولاً کشیدن دندان در دوران کودکی توصیه نمی‌شود. کشیدن دندان عموماً برای ارتودنسی بزرگسالان پیشنهاد می‌شود؛ چون کودکان هنوز در حال رشدند و می‌توان از روش‌های دیگری به جز کشیدن دندان بهره گرفت. فضای لازم برای مرتب کردن دندان‌ها را می‌توان با استفاده از هدگیر، وسیع کننده کام یا با روش‌های رشد هدایت شده ایجاد کرد. چنانچه نامرتبی دندان کودکان از نوع کلاس 2 باشد، یعنی فک پایین جلوتر از فک بالا باشد، کشیدن دندان ضروری خواهد بود. البته کشیدن غیرضروری دندان‌ها گاهی تاثیر ناخوشایندی بر چهره کودک به جا خواهد گذاشت.

زمان شروع ارتودنسی پس از کشیدن دندان‌ها

متخصص ارتودنسی درمان ارتودنسی را تقریباً بلافاصله پس از کشیدن دندان شروع می‌کند. دندان‌ها گاهی فقط یک روز پس از عمل کشیدن، سیم‌کشی می‌شود.

دیگر روش‌های ایجاد فضا برای دندان‌ها

فضای لازم برای رفع نامرتبی دندان ها و حرکت دادن دندان‌ها را به روش‌های دیگری نیز می‌توان ایجاد کرد که متداول‌ترین آنها به شرح زیر است:

• رو به عقب راندن دندان‌های عقب دهان به سمت جای دندان عقل: برای این کار از انکوریج ایمپلنت استفاده می‌شود.
• وسیع کردن قوس دندانی یکی از روش‌های مناسب درمان به‌هم‌فشردگی و نامرتبی جزیی تا متوسط دندان‌ها است. در نتیجه‌ی پهن‌تر کردن فک، لبخند نیز اندکی عریض‌تر می‌شود و با جلوتر آمدن دندان‌ها، لب نیز تکیه‌گاه بهتری پیدا می‌کند. معمولاً اکثر بیماران از ایجاد چنین تغییراتی استقبال می‌کنند. ارتودنسی بدون کشیدن دندان طولانی‌تر است و بیمار باید پشتکار و تعهد بیشتری برای ادامه درمان داشته باشد. حدود 85 درصد از بیماران سفیدپوست اروپایی را می‌توان بدون کشیدن دندان درمان کرد، اما این درصد برای بیماران آسیایی کمتر است.
• تراش دادن بین دندان‌ها: حدود نیم میلی‌متر از مینای سطح دندان‌های کناری تراشیده می‌شود تا فضای بیشتری ایجاد شود و پایداری دندان‌های مرتب شده افزایش یابد. این روش برای مرتب کردن دندان‌های سه گوش و پوشاندن فضاهای مثلثی شکل لثه پس از اصلاح دندان‌های روی‌هم قرار گرفته در بیماران مسن‌تر توصیه می‌شود.