بیماری های لثه (التهاب،تورم ، خونریزی و عفونت لثه): علت و درمان

میلیون‌ها نفر از مردم هر ساله به دندانپزشک مراجعه می‌کنند و از شنیدن اینکه دچار بیماری‌ لثه هستند که به درمان نیاز دارد، متعجب می‌شوند. این تشخیص اغلب همراه با تعجب است زیرا بسیاری از افراد هیچ نشانه‌ای از بیماری‌های لثه را نمی‌بینند و حس می‌کنند بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت می‌کنند. اما با اینکه ممکن است تشخیص بیماری لثه سخت باشد، درمان آن دشوار نیست. روش‌های متعددی برای درمان بیماری لثه وجود دارند که بسته به شرایط لثه‌ها و پیشرفت بیماری متغیر هستند.

بیماری لثه چیست؟

بیماری لثه به معنی التهاب لثه‌ها در اثر رشد باکتری‌ها است. این رشد باکتری ناشی از تجمع پلاک‌هایی است که با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه بطور کامل از بین نرفته‌اند. این پلاک‌ها موجب تشکیل رسوبات یا جرم‌هایی شده و رشد باکتری‌ها باعث از بین رفتن بافت اطراف و نگهدارنده‌ی دندان‌ها می‌گردد. این وضعیت در صورت عدم درمان در نهایت منجر به آسیب به استخوانی می‌شود که دندان‌ها را در جای خود نگه می‌دارد و باعث لق شدن و افتادن دندان‌ها می‌شود.

انواع بیماری لثه

بیماری لثه دارای دو مرحله کلیدی می‌باشد: التهاب لثه و پریودنتیت. التهاب لثه به عنوان مرحله اولیه این بیماری ظاهر می‌شود و تنها لثه‌ها را درگیر می‌کند. اگر این مرحله به موقع درمان شود، امکان بازگشت به وضعیت سلامت وجود دارد. اما در صورت نادیده گرفتن و به‌تأخیر انداختن، ممکن است به مرحله جدی‌تر بیماری لثه، یعنی پریودنتیت، تبدیل شود.

التهاب لثه

نوع خفیف‌تر بیماری های لثه، التهاب لثه است که انواع مختلفی مانند التهاب تهاجمی، التهاب مزمن و… دارد و به التهاب لثه‌ها در اثر تجمع پلاک‌ها در امتداد خط لثه اطلاق می‌شود. علائم آن عبارتند از لثه درد، نرم و تورم لثه که ممکن است به راحتی دچار خونریزی شود. در این مرحله، ساختار استخوانی نگهدارنده‌ی دندان‌ها تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند.

اولین نشانه‌های التهاب  و عفونت لثه در کودکان و بزرگسالان وجود خون بر روی مسواک یا نخ دندان است. آسیب ناشی از التهاب لثه با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بصورت روزانه و رعایت بهداشت کلی دهان و دندان قابل پیشگیری است. التهاب لثه در صورتی که نادیده گرفته شود، می‌تواند منجر به پریودنتیت شود.

پریودنتیت

پریودنتیت زمانی رخ می‌دهد که التهاب و عفونت بافت لثه به طرف رباط‌ها و استخوان‌های نگهدارنده‌ی دندان‌ها گسترش پیدا کند. این امر منجر به جابه‌جایی یا لق شدن دندان می‌شود که در نهایت ممکن است باعث افتادن دندان شود و یا نیاز به کشیدن توسط دندانپزشک داشته باشد.

یک نشانه‌ی شایع پریودنتیت تحلیل لثه یا ایجاد فضاهایی بین دندان‌ها و لثه‌ها و همچنین درد در هنگام جویدن است. با اینکه آسیب‌های ناشی از بیماری‌های لثه قابل برگشت نمی‌باشند، اما می‌توان با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بطور روزانه و مراجعه به متخصص دندانپزشک از آسیب بیشتر جلوگیری کرد.

التهاب لثه نکروزان اولسراتیو حاد

التهاب لثه نکروزان اولسراتیو حاد که دهان خندقی نامیده می‌شود نیز یک نوع شدید بیماری لثه است که به طور ناگهانی ایجاد می‌شود. ویژگی‌های اصلی آن، دردناک بودن، خونریزی لثه، و زخم پاپیلای بین دندانی (بخش‌هایی از لثه بین دندان‌های مجاور) می‌باشد.

علائم

عفونت و التهاب می‌تواند بدون درد یا علائم قابل توجه پیشرفت کند. به همین دلیل است که مراجعه منظم نزد یک متخصص دندانپزشک برای حفظ مناسب بهداشت دهان و دندان و پرهیز از بیماری ضروری است.

در حالی که علائم و نشانه‌های بیماری لثه می‌تواند نامحسوس باشد، خود این وضعیت دارای علائم هشدار دهنده‌ای است. اگر متوجه هر یک از علائم زیر شدید، بلافاصله به یک دندانپزشک مراجعه کنید:

• مشاهده خون بر روی مسواک یا نخ دندان
• لثه قرمز، حساس یا متورم
• تحلیل لثه
• بوی بد دهان
• چرک بین دندان‌ها و عفونت لثه‌ها
• لقی دندان‌ها
• تغییر در نحوه قرارگیری دندان‌ها روی یکدیگر هنگام بستن فک
• تغییر در نحوه قرارگیری دندان‌های مصنوعی در دهان

حتی اگر هیچگونه علامت آشکاری را تجربه نکنید، با این وجود ممکن است مبتلا به نوعی بیماری لثه باشید. تنها یک دندانپزشک می‌تواند پیشرفت بیماری لثه را تشخیص داده و تعیین کند.

دلایل

علت اصلی بیماری‌های لثه پلاک باکتریایی است. با شکل‌گیری مداوم پلاک بر روی دندان‌ها مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بطور روزانه جهت از بین بردن آن امری مهم است. در غیر این صورت پلاک‌ها تجمع پیدا کرده و باعث بیماری می‌شوند. عوامل دیگری که می‌توانند سلامت لثه‌ها را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:

• سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو
• بیماری‌هایی مانند دیابت
• داروهایی مانند استروئید، برخی از انواع داروهای ضد صرع، داروهای درمان سرطان، برخی مسدود کننده‌های کانال کلسیم و قرص‌های ضد بارداری
• عدم قرارگیری صحیح بریج دندان
• دندان کج
• پر کردن ناقص دندان
• بارداری یا استفاده از قرص‌های ضد بارداری
• ساییدن دندان‌ها یا دندان قروچه 
• تغذیه نامناسب

تشخیص

بیماری لثه می‌تواند از طریق یک آزمایش پریودنتال توسط یک متخصص دندانپزشک تشخیص داده شود. استخوان نگهدارنده‌ی دندان‌ها با اشعه‌ ایکس مورد بررسی قرار می‌گیرد.

پروب پریودنتال به تعیین میزان پیشرفت بیماری لثه کمک می‌کند. این پروب با دقت و آرامی به عمق پاکت‌ها و فضاهای اطراف دندان‌ها در لثه‌ها نفوذ می‌کند. افزایش عمق پاکت نشان‌دهنده شدت بیماری است. در لثه‌های سالم، عمق پاکت‌ها کمتر از 3 میلی‌متر بوده و لثه‌ها محکم و صورتی هستند. پاکت‌های با عمق 3 تا 5 میلی‌متر معمولاً به بیماری اشاره دارند. جرم دندان ممکن است تا خط لثه پایین‌تر امتداد یابد و در بعضی موارد تحلیل استخوانی نیز رخ دهد. پاکت‌های با عمق بیشتر از 5 میلی‌متر معمولاً نشان‌دهنده وضعیت جدی‌تر و احتمالاً تحلیل لثه‌ها و کاهش استخوان بیشتری هستند.

درمان‌های دندانپزشکی

درمان‌های زیر ممکن است توصیه شوند:

• جرم‌گیری و پولیش دندان
• تسطیح ریشه
• مصرف آنتی‌بیوتیک
• عمل جراحی

جرم‌گیری دندان

جهت از بین بردن پلاک و جرم (پلاک سخت شده) که بر روی دندان‌ها جمع می‌شوند، ممکن است پزشک جرم‌گیری دندان‌ها را توصیه کند. جرم‌گیری و پولیش دندان یک درمان پاکسازی حرفه‌ای است که معمولاً طی جراحی دندان توسط یک متخصص بهداشت دهان انجام می‌شود.

جرم‌گیری دندان‌ها شامل تراشیدن پلاک و جرم از روی دندان‌ها با یک ابزار مخصوص است که پیش از پولیش دندان‌ها جهت از بین بردن هرگونه علامت یا لک انجام می‌شود. اگر مقدار زیادی پلاک یا جرم بر روی دندا‌ن‌ها شکل گرفته باشد، ممکن است نیاز به بیشتر از یک جلسه جرم‌گیری داشته باشید.

تسطیح ریشه

در برخی از موارد بیماری لثه یا پریودنتیت، ممکن است نیاز به تسطیح ریشه باشد. تسطیح ریشه یک روش پاک‌سازی باکتری از ریشه‌های دندان‌ها است. پیش از درمان، ممکن است نیاز به یک بی‌حس کننده (داروی ضد درد) جهت بی‌حس کردن ناحیه تحت درمان داشته باشید. ممکن است تا 48 ساعت پس از تسطیح ریشه احساس درد کنید.

مصرف آنتی‌بیوتیک

ممکن است برای درمان عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز شود. مترونیدازول یا آموکسی‌سیلین متداول‌ترین آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی هستند. معمولاً باید این آنتی‌بیوتیک ها به مدت سه روز مصرف شوند.

عمل جراحی

اگر دچار انواع بیماریهای لثه ، پریودنتیت یا التهاب حاد لثه باشید ممکن است نیاز به درمان‌های بیشتری مانند جراحی لثه جهت کشیدن دندان متاثر باشد.

جراحی فلپ

جراحی فلپ به معنی حذف جرم‌ها در پاکت‌های عمیق یا کوچک کردن پاکت‌های پریودنتال است. این جراحی متداول شامل بلند کردن لثه‌ها و از بین بردن جرم است. سپس لثه‌ها در محل خود بخیه زده می‌شوند به طوری که بافت محکم در اطراف دندان قرار بگیرد.

پیوند استخوان

پیوند زدن یک روش جهت جایگزین کردن یا تحریک رشد استخوان‌ها یا بافت‌های لثه که به دلیل پریودنتیت نابود شده‌اند، محسوب می‌شود. این تکنیک به نام بازسازی هدایت شده بافت شناخته می‌شود، که در آن یک قطعه کوچک از پارچه مش مانند بین استخوان و بافت لثه قرار داده می‌شود.

پیوند بافت

در متداول‌ترین روش پیوند بافت لثه، بافت از فلپ سقف دهان گرفته شده و سپس در ناحیه در معرض دید ریشه پیوند زده می‌شود.

پیشگیری

• دندان‌های خود را دو بار در روز (با خمیر دندان فلوراید) مسواک بزنید.
• برای از بین بردن پلاک از بین دندان‌ها به طور منظم از نخ دندان استفاده کنید، یا از وسیله‌ای مانند یک مسواک مخصوص یا خلال چوبی یا پلاستیکی که توسط متخصص توصیه می‌شود، استفاده نمایید.
• بطور منظم جهت معاینه و تمیز کردن تخصصی دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه نمایید.
• سیگار نکشید.