دندان شیری نوزادان و کودکان

نوزاد معمولاً هنگام تولد دندانی در دهان ندارد، اما واقعیت این است که زیر لثه‌ها بیست دندان شیری کامل و شکل گرفته آماده‌ی درآمدن است. دندان‌های شیری در بازه سنی 6 تا 10 سالگی لق می‌شود و می‌افتد تا فضای لازم برای درآمدن دندان‌های دائمی ایجاد شود.

زمان درآمدن دندان‌های شیری

اکثر دندان‌های شیری به ترتیب خاصی درمی‌آید. در ادامه با روند درآمدن دندان شیری این مرواریدهای کوچک و درخشان آشنا می‌شوید.

دندان‌های ثنایای مرکزی پایین

دندان‌های وسط فک پایین معمولاً قبل از بقیه دندان‌ها، در بازه سنی 5 تا 10 ماهگی درمی‌آید. رشد دندان ارثی است، بنابراین اگر خودتان زود دندان درآورده باشید، به احتمال زیاد کوچولوی‌تان نیز زود دندان درخواهد آورد.

دندان‌های ثنایای مرکزی فک بالا

سپس دندان‌های وسط فک بالا بین 6 تا 12 ماهگی از لثه بیرون می‌زند. این دندان‌های معمولاً جفتی درمی‌آید.

دندان‌های ثنایای خارجی فک بالا

بین 9 تا 13 ماهگی دو مروارید کوچک در دو طرف دندان‌های وسط ایجاد می‌شود. به این ترتیب فرشته دوست داشتنی‌تان صاحب یک ردیف با چهار دندان درخشان در فک بالا می‌شود.

دندان‌های ثنایای خارجی فک پایین

بین سن 10 تا 16 ماهگی باید منتظر درآمدن دو دندان در دو طرف دندان‌های وسط فک پایین باشید. از این به بعد می‌توانید از مشاهده لبخند درخشان فرزندتان لذت ببرید.

نخستین دندان‌های آسیاب فک بالا

نخستین دندان‌های آسیاب، دندان‌های بزرگتر عقب دهان، در بازه سنی 12 تا 18 ماهگی از لثه بیرون می‌زند.

نخستین دندان‌های آسیاب فک پایین

نخستین دندان‌های آسیاب فک پایین بین 12 تا 18 ماهگی درمی‌آید.

دندان‌های نیش فک بالا

دندان‌های نیش فک بالا بین دندان‌های ثنایا و نخستین دندان‌های آسیاب قرار می‌گیرد تا ردیف دندان‌های نوزاد حدوداً در 16 تا 22 ماهگی کامل‌تر شود.

دندان‌های نیش فک پایین

از 16 تا 22 ماهگی فرزندتان باید منتظر درآمدن دندان‌های نیش فک پایین باشید. عکس گرفتن از لبخند فرشته کوچک‌تان را فراموش نکنید، چون هیچ‌گاه لبخندش درخشندگی الان را نخواهد داشت؛ چرا که دندان‌های شیری سفیدتر از دندان‌های دائمی است.

دومین دندان آسیاب فک پایین

دندان‌های آسیاب عقب دهان معمولاً اول در فک پایین و در بازه سنی 20 تا 31 ماهگی درمی‌آید.

دومین دندان آسیاب فک بالا

آخرین دندان‌های نوزاد، یعنی دندان‌های عقب بالا، بین 25 تا 33 ماهگی درمی‌آید. اکثر کودکان تا سه سالگی صاحب یک دست دندان کامل می‌شوند تا با لبخند زیبایشان شما را مجذوب و مسحور کنند.

علائم دندان درآوردن

بیشتر نوزادان بدون مشکلات جدی، دندان‌های خود را درمی‌آورند. افزایش تولید آب دهان در نوزادان و تمایل آن‌ها به جویدن اشیاء سخت مانند حلقه دندانی یا جغجغه، علائمی از نزدیکی دندان شیری می‌باشد.

با این حال، درآمدن دندان‌های شیری ممکن است با مشکلات خود همراه باشد. لثه‌های نوزاد ممکن است التهاب یابد و باعث ایجاد درد و ناراحتی شود، که نتیجه آن ممکن است بی‌قراری، ناراحتی و نخوابی نوزاد باشد. علاوه بر این، تب خفیف یا اسهال نیز ممکن است به عنوان علائم معمولی در زمان درآمدن دندان ایجاد شود. پوست نوزاد معمولاً قرمز و برافروخته است و احتمالاً با راش پوستی نیز مواجه می‌شود که موجب گریه مداوم او می‌شود.

برای کاهش درد لثه‌های ملتهب نوزاد، می‌توانید از ژل‌های بدون قند مخصوص دندان‌های درآوردن در داروخانه استفاده کنید. همچنین، حلقه دندانی را در فریزر قرار داده و خنک کرده، سپس به نوزاد دهید تا درد او را آرام کند. اگر تب نوزاد بالا گرفت یا به مدت طولانی ادامه یافت یا علائم غیرعادی دیگری مشاهده شد، حتماً به متخصص اطفال مراجعه کنید.

آیا دندان شیری مهم است؟

درست است که دندان‌های شیری پس از مدت کوتاهی می‌افتد، اما نباید نقش آنها را دست‌کم بگیرید. دندان‌های شیری وظایف زیر را بر عهده دارند:

• حفظ فضا برای دندان‌های معادل دائمی
• دادن ظاهری عادی به صورت و حجم دادن به صورت
• کمک کردن به رشد گفتار و تولید رسای آواهای مختلف
• کمک به تغذیه مناسب: از دست دادن یا پوسیدگی دندان جویدن غذا را دشوار می‌کند و کودک غذا را پس می‌زند.
• آماده کردن بستری مناسب برای دندان‌های دائمی: پوسیدگی و عفونت دندان‌های شیری آسیب دیدن دندان‌های دائمی در حال رشد زیرشان را به دنبال دارد.

نکات لازم برای مراقبت از دندان‌های شیری

حتماً فرزندتان را پس از درآمدن نخستین دندان نوزاد و قبل از تولد یک سالگی به دندانپزشکی ببرید. مراجعه به متخصص دندانپزشکی اطفال در سن پایین برای اطمینان از سلامت دندان‌ها ضروری است. علاوه بر این که دندانپزشک پوسیدگی و دیگر مشکلات دندان را بررسی می‌کند، روش صحیح تمیز کردن دندان‌های نوزاد و مدیریت رفتارهایی مانند مکیدن انگشت شست را نیز به والدین آموزش می‌دهد.

اگرچه دندان‌های شیری موقتی است، اما باید به دقت از آنها مراقبت کنید تا دچار پوسیدگی نشوند. نوزادان و خردسالان در معرض نوعی پوسیدگی دندان هستند که به “پوسیدگی شیشه شیر” یا “سندرم دهان شیرخوارگان” موسوم است. این عارضه پی‌آمد مکیدن طولانی مدت مایعات قندی از شیشه است.

روش‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ های شیری و دائمی مشابه یکدیگر است و شامل توصیه‌هایی چون رعایت بهداشت دهان و دندان می‌شود؛ همچنین اجازه ندهید فرزندتان با مکیدن شیرخشک، آب میوه یا مایعات شیرین شده به خواب برود.

تمیز کردن دندان‌های کودکان به روش صحیح

والدین باید برنامه مراقبت از دهان و دندان را از همان زمان درآمدن نخستین دندان شیری شروع کنند. کودکان تا سن 6 سالگی نمی‌توانند خودشان به روش صحیح دندان‌ها را مسواک بزنند، این وظیفه به عهده والدین است. اما از 6 سالگی به بعد باید فرزندتان را تشویق کنید تا خودش دندان‌ها را تمیز کند. البته به برخی والدین توصیه می‌شود که خودشان نیز پس از اتمام کار کودک سطوح دندان‌ها را به خوبی مسواک بزنند.

زمانی که فقط چند دندان شیری در دهان حضور دارد، کافی است مقدار کمی از خمیردندان مخصوص کودکان – حدود اندازه یک نخود – را روی مسواک نرم کودک بگذارید و با آرامی تمام سطوح دندان‌ها را تمیز کنید. اطفال کوچک قادر به شستشو دهان یا تف کردن نیستند، و احتمال دارد خمیردندان را بخورند؛ اما با استفاده از مقدار کم خمیردندان، مشکلی پیش نمی‌آید.

از دو سالگی به بعد، برای دندان‌های شیری، توصیه می‌شود که دو بار در روز مسواک بزنید: یک بار صبح بعد از صبحانه و یک بار شب قبل از خواب. ایجاد عادت به مسواک زدن دندان‌ها قبل از خواب امری حیاتی است و باید در هر شرایطی حفظ شود. همچنین پس از مسواک زدن شب، توصیه می‌شود که هیچ گونه شیرینیجات یا نوشیدنی قندی (مانند آب میوه، شیر، آیس تی و غیره) مصرف نشود.

پس از تولد سه سالگی باید دندان‌های شیری را سه بار در روز، 30 دقیقه بعد از هر وعده غذایی، مسواک بزنید.

افتادن دندان‌های شیری

از سن حدودی 6 سالگی، فرآیند لق شدن و افتادن دندان‌های شیری آغاز می‌شود تا جا برای دندان‌های دائمی ایجاد گردد. این فرآیند به شکلی شروع می‌شود که ابتدا دندان‌های شیری، به‌ویژه دو دندان جلویی در فک پایین و بالا یا دندان‌های ثنایای مرکزی، به ترتیب افتاده و جا به دندان‌های ثنایای خارجی، دندان‌های آسیاب و نیش می‌دهند. دندان‌های آسیاب معمولاً از 9 تا 12 سالگی شروع به لق شدن می‌کنند و تا حدود 13 سالگی با دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند.

دندان‌های شیری معمولاً تا زمانی که دندان‌های دائمی از پایین به آنها فشار نیاورند، در جای خود باقی می‌مانند. اگر کودک دندان شیری را زودتر از موعد در اثر پوسیدگی دندان یا سانحه از دست بدهد، ممکن است دندان دائمی زیر آن به سمت فضای خالی حرکت کند. دندان‌های فک مقابل نیز رو به بالا یا پایین حرکت می‌کنند تا فضای خالی دندان غائب را پر کنند. نتیجه نهایی به‌هم‌فشردگی و نامرتبی دندان‌های دائمی و کج درآمدن آنها است.