تغذیه مناسب در ارتودنسی

شرط اصلی عادت کردن به ارتودنسی و کنار آمدن با سیم‌کشی دندان‌ها این است که از بایدها و نبایدهای غذایی در دوران ارتودنسی اطلاع پیدا کنید. پس از سیم‌کشی دندان‌ها باید تغییراتی را در عادت‌های غذایی خود به وجود بیاورید. خوردن بعضی غذاها مانند آجیل یا شکلات سفت و چسبناک به بریس آسیب می‌زند یا آن را می‌شکند. بعضی غذاها بین سیم‌ها گیر می‌کند و درآوردن آن بسیار دشوار است. گاز زدن به مواد غذایی سخت براکت‌ها و سیم‌ها را از جا درمی‌آورد، این مشکلات علاوه بر ایجاد درد برای بیمار دوره درمان را نیز طولانی می‌کند. از این گذشته رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل در طول درمان بسیار مهم است.

فهرست غذاهای مناسب ارتودنسی

در ادامه غذاهای مفید دوران ارتودنسی را نام می‌بریم.

غلات (کربوهیدرات‌ها)

این گروه غذایی حدود یک چهارم از کل انرژی مورد نیاز بدن را فراهم می‌کند. غلات، که در برنامه معمول غذایی ایرانیان به صورت نان و برنج مورد استفاده قرار می‌گیرند، معمولاً در دوران ارتودنسی مشکلی ایجاد نمی‌کنند زیرا بسیار نرم هستند و به راحتی جویده می‌شوند. با این حال، به یاد داشته باشید که حضور دو مولفه ضروری یک رژیم غذایی سالم، یعنی کربوهیدرات و پروتئین، در برنامه غذایی خود را تضمین کنید.

شیر و لبنیات

یک چهارم هر رژیم غذایی سالم از لبنیات تشکیل می‌شود. لازمه داشتن دندان‌ها و استخوان‌‌های محکم و قوی مصرف رژیمی سرشار از کلسیم است. فراورده‌های لبنی کلسیم، ویتامین د، پتاسیم و حتی پروتئین مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. لبنیات یکی از غذاهای مفید دوران ارتودنسی است، چرا که اکثر فراورده‌های لبنی نرم‌ هستند و چندان به جویدن نیاز ندارند. شیر، شیر بستنی، ماست و پنیر فراورده‌هایی لبنی هستند که در سفره تمام ایرانی‌ها یافت می‌شود و مصرف آنها به بیماران ارتودنسی توصیه می‌شود.

سبزیجات

سبزیجات نیز باید یک چهارم از رژیم غذایی را تشکیل دهند. این مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز برای رشد بدن هستند. اکثراً زمانی که سبزیجات را پخته مصرف می‌کنیم، خوردن آنها مشکلی برای سیم‌کشی دندان‌ها ایجاد نمی‌کند. همچنین، می‌توانید سبزیجات را پوره کنید تا خوردن آنها راحت‌تر شود. همچنین می‌توانید سبزیجات خام یا سالاد را به صورت رنده شده یا خرد شده ریز مصرف کنید.

میوه

میوه بخش مهمی از یک رژیم غذایی سالم است، اما خوردن آن با وجود سیم‌کشی دندان‌ها قدری دشوار است. گاز زدن به میوه‌های سفت مانند سیب، گلابی و هلو به دلیل وجود براکت‌ها بسیار مشکل است. خوردن حتی نرم‌ترین غذاها پس از تعویض سیم بریس دست‌کمی از کابوس ندارد. سه تا چهار روز پس از هر ویزیت ارتودنسی مرکبات آبدار مانند آب پرتقال و توت میل کنید. میوه‌های سفت را ابتدا خرد کنید و با دندان‌های عقب بجوید. اگر با تمام این احتیاط‌ها باز هم خوردن میوه برایتان دشوار است، آب میوه طبیعی همواره جایگزین مناسبی محسوب می‌شود.

گاز زدن یا جویدن خوراکی‌های بسیار سرد با وجود فلزهای دور دندان‌ها غالباً ناراحت کننده است. بنابراین اجازه دهید خوراکی‌ها به دمای محیط برسند، سپس آنها را نوش جان کنید.

آجیل و  دانه‌ها

انتخاب هوشمندانه و دقیق از خوراکی‌های گیاهی این گروه غذایی، برای حفظ سلامت بریس‌ها در دوران ارتودنسی بسیار اهمیت‌آمیز است. آجیل و دانه‌ها به دلیل سفتی و اندازه‌ی کوچک خود، ممکن است مشکل‌ساز باشند. در طول درمان ارتودنسی، می‌توانید کرم‌ها یا کره‌های گیاهی، به عنوان جایگزینی مناسب برای آجیل، مانند کره بادام زمینی، را در نظر بگیرید. همچنین، مغزیجات و دانه‌های مورد علاقه خود را آسیاب کرده و سپس مصرف کنید.

گوشت

گوشت به دلیل فیبری بودن و سخت جویده شدن یکی از غذاهای مضر دوران ارتودنسی است. به دندان کشیدن گوشت از روی استخوان در دوران ارتودنسی ممنوع است. پنیر کاتیج یا توفو به عنوان یک منبع مناسب پروتئین جایگزینی ایمن برای گوشت است. تکه‌های بدون چربی و نرمی از گوشت را انتخاب کنید و آن را در اندازه‌های کوچک ببرید.

اهمیت رژیم غذایی متعادل در دوران ارتودنسی

ارتودنسی فشارهای جسمی، فیزیولوژیک و عاطفی را به همراه دارد که نیاز به مواد مغذی و مصرف آنها را افزایش می‌دهد، بنابراین بیمار باید مقدار بیشتری از مواد مغذی را میل کند. از این گذشته سن معمول ارتودنسی دوران نوجوانی است و افراد در این سن به دلیل در حال رشد بودن بدن و فشار روحی مربوط به بلوغ نیاز مضاعفی به تغذیه مفید دارند. همچنین باید از انجام دادن بعضی عادت‌های تغذیه‌ای که منجر به شکستن بریس می‌شود، خودداری کرد. مدت زمان ارتودنسی ثابت یا به عبارتی سیم‌کشی دندان‌ها یک سال و نیم تا سه سال است و در این مدت پرهیزها و تغییرات غذایی خاصی توصیه می‌شود. متخصص ارتودنسی معمولاً به بیماران خود توصیه می‌کند که در طول دوره درمان غذاهای نرم میل کنند تا حساسیت ناشی از تحمیل فشار به دندان‌ها پیش نیاید. چنانچه فهرستی از غذاهای مفید به بیمار ارائه نشود، ممکن است وی غذاهای نرمی را انتخاب کند که صرفاً خوردن آنها راحت‌تر است، اما هیچ ارزش غذایی خاصی ندارد.

توصیه‌های  غذایی حین درمان ارتودنسی

بلافاصله پس از سیم‌کشی دندان‌ها

دندان‌ها و لثه‌ها تا چند روز پس از سیم‌کشی دندان‌ها بسیار حساس است. اسموتی‌ها و شیک‌های مقوی جایگزین وعده‌های غذایی بهترین انتخاب‌ها در این زمان به شمار می‌رود، چرا که نیازی به جویدن ندارند، به علاوه نوشیدنی لثه‌ها را خنک می‌کند و تسکین می‌دهد. مواد مختلفی را می‌توان به شیک و اسموتی اضافه کرد تا ارزش غذایی بیشتری پیدا کند.

هفته اول پس از سیم‌کشی دندان‌ها

بعد از بهبود دندان‌ها به حدی که می‌توانید غذاهای جامدتر را میل کنید، مناسب است ابتدا غذاهای بسیار نرم را انتخاب کنید. مصرف موادی مانند ماست، سبزیجات نرم، و کینوآ در این دوران بهترین گزینه‌ها هستند که هم برای دوران ارتودنسی مناسب‌اند و هم به سلامتی شما کمک می‌کنند. دوران ارتودنسی فرصت مناسبی است تا غذاهای نرم و مغذی جدید را تجربه کنید، زیرا نیاز به مواد مغذی تنها با مصرف بستنی تأمین نمی‌شود.

تغییر رژیم غذایی در دوران ارتودنسی

بعد از اینکه به سیم‌کشی دندان‌ها عادت پیدا کردید، مناسب است غذاهای نرم‌تر را انتخاب کرده و غذاهای سفت‌تر را به قطعات کوچک تقسیم کنید تا بریس خود آسیب نبیند و شما از درد و دردسر جلوگیری کنید. میوه‌ها مانند سیب و گلابی را خرد کنید و آنها را نخورید. پروتئین‌های نرم مانند تخم مرغ و ژامبون گوشت می‌توانند جایگزین خوبی برای گوشت باشند و راحت‌تر جویده می‌شوند. در دوران ارتودنسی، با اضافه کردن انواع مختلف غذاها به برنامه غذایی‌تان، می‌توانید مواد مغذی لازم برای بدن خود را فراهم کنید.

نبایدهای تغذیه‌ای دوران ارتودنسی

تنها با یک لقمه بزرگ یا گاز زدن به غذاهای سفت، ممکن است بریس خود آسیب ببیند و در نتیجه، درمان ارتودنسی طولانی‌تر و پرهزینه‌تر شود. بنابراین، بهتر است حتی در صورت میل به مصرف این غذاها، احتیاط لازم را به کار گرفته و از آنها کاسته یا به‌صورت محدود مصرف شوند.

• غذاهای سفت: هر نوع خوراکی سفتی از نان چسبیده و پیتزا تا آجیل و حتی سبزیجات خام نظیر هویج خام در طول درمان ارتودنسی ممنوع است. جویدن این نوع خوراکی‌ها نیاز به نیروی زیادی دارد که ممکن است باعث آسیب دیدن سیم‌ها و براکت‌ها شود.
• گوشت سفت: میان وعده‌هایی مانند گوشت خشک نمک سود سیم‌ها و براکت‌های بریس را شل می‌کند.
• غذاهای چسبناک: کافی است از خوردن شکلات، به ویژه شکلات‌هایی که باید جویده یا خرد شوند، خودداری کنید. آدامس نیز ممنوع است.
• غیرخوراکی‌ها: بسیاری عادت به جویدن مداد یا ناخن دارند، این دو عادت همواره و به طور مضاعف در دوران ارتودنسی مضر است.
• یخ: یخ یکی از متهمین ردیف اصلی آسیب دیدن بریس ارتودنسی است.