ارتودنسی قبل از انجام ایمپلنت (کاشت دندان) یا بعد از آن؟

تردیدی نیست که ایمپلنت (کاشت دندان) بهترین جایگزین برای دندان‌های غائب است که امروزه دندانپزشکی زیبایی قادر به ارائه آن است، اما اگر بقیه دندان‌ها ردیف و مرتب نباشند، از نقطه نظر زیبایی لبخندی جذاب و زیبا ایجاد نمی‌شود. به همین دلیل کاشت دندان غالباً همراه با روش‌های مختلف ارتودنسی مانند سیم‌کشی دندان‌ها انجام می‌شود. ارتودنسی و ایمپلنت در طرح درمانی بیمار گنجانده می‌شوند تا بیمار از لبخندی بدون نقص برخوردار گردد. حال این سوال پیش می‌آید که آیا بهتر است ارتودنسی قبل از ایمپلنت انجام شود یا بعد از آن؟

چرا گاهی در درمان ارتودنسی به کاشت دندان نیاز است؟

سیم‌کشی دندان‌ها برای هر سنی مناسب است و می‌تواند تمام مشکلات مربوط به نامرتب بودن دندان‌ها را از به‌هم‌‍فشردگی جزئی دندان‌ها تا اختلال‌های پیچیده بایت و کجی شدید دندان‌ها اصلاح کند. در این بین بیمارانی که چند دندان از دست داده‌اند و تمایل به اصلاح طرح لبخند دارند، باید از هر دو درمان ارتودنسی و کاشت ایمپلنت دندان بهره بگیرند. در چنین مواردی خواسته‌ها و شرایط خاص هر بیمار تعیین کننده اولویت هر یک از این دو درمان است.

ایمپلنت دندان چیست؟

دندان غائب مشکل شایعی است؛ آسیب‌دیدگی یا بیماری منجر به از دست دادن دندان می‌شود. امروزه بیماران بیشتری به دنبال جایگزینی دندان‌های غائب به روش‌هایی چون بریج یا پل دندانی هستند. ایمپلنت دندان از یک پایه (پست) تیتانیومی تشکیل می‌شود که در استخوان فک کاشته می‌شود تا جایگزین ریشه دندان غائب باشد. سپس ایمپلنت دندان به روکش متصل می‌شود تا ظاهر و عملکردی مانند دندان طبیعی داشته باشد.

ایمپلنت که در استخوان فک کاشته شده، باید ثابت و بدون حرکت باقی بماند. متأسفانه، دندان‌های طبیعی به دلیل مسائل مختلف، اغلب قابلیت جابجایی دارند. آنها با گذر زمان ممکن است جابجا شده و به سمت جلوی دهان حرکت کرده و با یکدیگر تداخل داشته باشند.

استفاده از سیم‌کشی برای بسیاری از افراد، راه حل مناسبی است تا دندان‌های آنها را به صورت مرتب و متناسب با یکدیگر قرار دهند. اما در صورتی که یک یا چند ایمپلنت در جاهای مختلف دهان وجود داشته باشد، آیا می‌توان به صورت معمولی ارتودنسی انجام داد؟

بله، این امکان وجود دارد و عدم مشکل در انجام ارتودنسی از آن ناشی می‌شود. با توجه به ویژگی‌ها و نیازهای هر بیمار، روش‌های متعددی برای صاف و ردیف کردن دندان‌ها و ایمپلنت‌ها در دهان وجود دارد.

ایمپلنت و ارتودنسی

• ایمپلنت انکوریج، پایه‌ی لازم را برای تجهیزات ارتودنسی فراهم می‌کند: تجهیزات ارتودنسی زمانی تاثیرگذار خواهد بود که بتواند نیروی گشتاوری کافی را برای حرکت دادن دندان‌ها به آنها وارد کند. اگر بیمار چند دندان را از دست داده باشد، وسایل ارتودنسی هیچ نگهدارنده‌ای نخواهد داشت. اینجا است که ایمپلنت به کار می‌آید. پس از جایگزین کردن دندان غائب با ایمپلنت، انکور محکمی ایجاد می‌شود که می‌توان بریس یا هر وسیله ارتودنسی لازم برای اصلاح مشکلات بایت و نامرتبی را روی آن قرار داد.
• با استفاده از وسایل ارتودنسی فضای لازم برای کاشت دندان ایجاد می‌شود: دندان‌های کنار دندان غائب به سمت فضای خالی ایجاد شده حرکت می‌کند و به این ترتیب فضای کافی برای کاشت دندان باقی نمی‌ماند. در این شرایط متخصص ارتودنسی می‌تواند فضای لازم را با تغییر موقعیت دندان‌های کج شده‌ی کناری ایجاد کند و دندان‌ها را نیز مرتب کند. در نهایت رعایت بهداشت دهان و دندان آسان‌تر می‌شود و عملکرد و ظاهر دندان‌ها بهبود می‌یابد.
• برای بستن فضا می‌توان از مینی ایمپلنت استفاده کرد: مینی ایمپلنت برای بستن فضاهای مربوط به دندان‌های غائب به کار برده می‌شود. مینی ایمپلنت یا ایمپلنت (پین تیتانیومی کوچک) مستقیماً در فک قرار داده می‌شود تا به عنوان انکوریج وسایل ارتودنسی عمل کند و نتیجه بهتری از درمان ارتودنسی به دست بیاید.  

ارتودنسی قبل از ایمپلنت

اگرچه دندانپزشک قادر است دندان‌های مجاور ایمپلنت را جابجا کند، اما به طور معمول توصیه می‌شود که ابتدا ارتودنسی اجرا شود و تمام دندان‌ها به صورت یکنواخت و منظم درآید. در صورتی که بیمار یک دندان را از دست داده باشد، می‌توان از دندان مصنوعی به عنوان یک راه حل موقت برای پر کردن فضای خالی استفاده نمود. برخی از بیماران نیاز به انجام ارتودنسی قبل از کاشت دندان دارند تا فضای لازم برای جایگذاری دندان جدید ایجاد شود و ریشه‌های دندان‌های کناری به موقعیت صحیح برسند.

ارتودنسی بعد از ایمپلنت

ایمپلنت را نمی‌توان حرکت داد، اما چنانچه ایمپلنت در محل مناسب کاشته شده باشد، دندانپزشک می‌تواند دندان‌های کناری را با استفاده از ارتودنسی ثابت یا پلاک‌های شفاف ارتودنسی نامرئی حرکت دهد. حتی در صورت وجود چند ایمپلنت نیز منعی برای درمان ارتودنسی  وجود ندارد.

اما اگر ایمپلنت در محل مناسب قرار نگرفته باشد و پس از ارتودنسی از ردیف دندان‌ها بیرون بزند، می‌توان آن را پس از اتمام ارتودنسی تعویض کرد. البته نیازی نیست که کل ایمپلنت تعویض شود، فقط کافی است که روکش آن را عوض کرد. حالت دیگر این است که به ایمپلنت دست نزنید و به نتیجه به دست آمده رضایت دهید. همچنین اگر ارتودنسی دندان‌های کنار ایمپلنت را درگیر نکند، می‌توان ایمپلنت را قبل از ارتودنسی انجام داد.

درمان ترکیبی ایمپلنت و ارتودنسی نامرئی

گاهی اوقات در شرایط اضطراری مجبور می‌شوید که اولویت ارتودنسی را نادیده بگیرید و ابتدا درمان ایمپلنت را شروع کنید. پس از آن که دندان کاشته شد و زمان کافی به آن داده شد تا به استخوان فک جوش بخورد، می‌توان بقیه دندان‌ها را با استفاده از ارتودنسی نامرئی مرتب کرد. چنانچه ارتودنسی نامرئی بر روی ترکیبی از دندان‌های طبیعی و کاشته شده انجام شود، باید این نکته را در نظر گرفت که ایمپلنت در طول درمان حرکت نخواهد کرد؛ ارتودنسی برای بقیه دندان‌ها سودمند خواهد بود و طرح لبخند زیبایی را ارائه خواهد داد، به شرط آن که ایمپلنت در جراحی اولیه در محل مناسبی قرار گرفته باشد.

مراحل درمان ترکیبی ارتودنسی و ایمپلنت

ابتدا، دندانپزشک وضعیت و نقص‌های زیبایی دندان‌ها را ارزیابی کرده و برای این منظور از شبیه‌سازی دیجیتال یا مدل معمولی روی دندان‌های بیمار استفاده می‌نماید. در این مرحله، با همکاری متخصص ارتودنسی و جراح دهان و دندان، طرح درمانی بهینه براساس نیازها و اهداف زیبایی تدوین می‌شود. سپس، دندانپزشک ترتیب اولویت ارتودنسی یا کاربرد ایمپلنت را مشخص می‌کند.

در انجام درمان ارتودنسی و جایگزینی دندان‌های گمشده با ایمپلنت، اولویت‌بندی بر اساس ضرورت‌های ترمیمی و زیبایی توسط دندانپزشک انجام می‌شود. متخصص ارتودنسی و جراح دهان و دندان همچنین در جهت ایجاد فضای کافی برای کاشت ایمپلنت و تنظیم ریشه‌های دندان‌های مجاور ایمپلنت با دندانپزشک همکاری مؤثری انجام می‌دهند.

پس از اتمام دوره ارتودنسی، دندانپزشک عمدتاً یک روکش موقت، که اغلب متحرک است، را به عنوان جایگزین دندان گمشده استفاده می‌کند. سپس، جراح دهان و دندان، محل دندان گمشده را با بررسی وجود فضای کافی و ارزیابی بافت لثه و استخوان، برای امکان کاشت ایمپلنت بررسی می‌نماید و با تهیه مدل دیجیتال سه بعدی، مکان دقیق قرارگیری ایمپلنت را تعیین می‌کند. پس از جوش خوردن ایمپلنت با استخوان، دندانپزشک یک روکش را بر روی ایمپلنت قرار داده و آن را به طور مستقیم متناسب با ساختار دندان‌های اطراف می‌سازد. در نهایت، متخصص ارتودنسی به بیمار یک ریتینر یا نگهدارنده مناسب را توصیه می‌کند تا پایداری بلندمدت دندان‌ها حفظ شود و آنها به صورت مرتب و منظم باقی بمانند.